بررسی نقش قاعده مصلحت در مسئولیت دولت

مقاله بررسی نقش قاعده مصلحت در مسئولیت دولت یک پژوهش در زمینه قاعده مصلحت است.این مقاله دارای 28 صفحه و بصورت فایل ورد (docx) قابل دانلود است.

امیدواریم مقاله بررسی نقش قاعده مصلحت در مسئولیت دولت برای شما مفید واقع شود.فهرست مطالب و قسمتی از متن مقاله بصورت نمونه در زیر آورده شده است:

فهرست مطالب مقاله بررسی نقش قاعده مصلحت در مسئولیت دولت

• چکیده
• مقدمه
• قاعده مصلحت
• مفهوم مصلحت
• مصلحت عمومی، مصلحت فردی، مصلحت گروهی
• ملازمه مصلحت عمومی و مصلحت فردی
• مصلحت از دیدگاه فقهای شیعه و اهل سنت
• ضوابط مصلحت اول، اندراج مصلحت در اهداف شرع
• نقش قاعده مصلحت در قانونمند کردن احکام الهی
• نقش قاعده مصلحت در مسئولیت دولت
• دولت جمهوری اسلامی ایران
• ولایت مطلقه فقیه
• احکام حکومتی
• نقش قاعده مصلحت در مسئولیت قوه مجریه
• نقش قاعده مصلحت در مسئولیت قوه مقننه
• نقش مصلحت در مسئولیت قوه قضاییه
•  نتیجه
• منابع
• کتاب
• مقالات
• سایر منابع

چکیده مقاله بررسی نقش قاعده مصلحت در مسئولیت دولت

قاعده مصلحت در فقه شیعه به معنای حفظ مصلحت عمومی و مصلحت نظام اسلامی به کار رفته است. البته برای نظام اسلامی شکل خاصی از حکومت تعریف نشده است؛ بلکه هر نظامی که در آن قوانین و مقررات دینی باشد و احکام دین به اجرا درآید و احیاناً حاکم دینی داشته باشد، نظام اسلامی محسوب میشود. شکل این حکومت میتواند جمهوری یا غیر آن باشد. جمهوری اسلامی ایران در بر گیرنده رهبری و قوای سه گانه است که مجموعاً به دنبال تحقق مصلحت میباشند و در مقابل اعمال و تصمیمات مبتنی بر مصلحت خود مسئول نیستند؛ مگر در خصوص برخی اعمال قوه مجریه که طبق ماده 11 ق.م.م ملزم به جبران خسارت میگردد.

مفهوم مصلحت

نزدیک ترین اصطلاح به مصلحت، منفعت است. انسان فطرتاً دنبال نفعی است؛ حال این منفعت یا عام است و شامل دیگران هم میشود یا خاص خودش. اسلام دین فطرت است، بنابراین منفعت به معنای کاملش و با گسترده ترین حوزه مصداقیش، محور اصلی اصول شریعت و احکام شریعت و احکام اسلامی است.‌  (البوطی‌، 1384‌)آیت الله عمید زنجانی مصلحت را این گونه تعریف نموده است: «سودمندی معقول و اجتناب ناپذیری که ضرورت تأمین آن از بیان شرع معلوم گردیده و عقل نیز در تأیید و تبعیت از شرع، انجام یا ترک آن عمل را الزام آور تلقی میکند».

ملازمه مصلحت عمومی و مصلحت فردی

قاعده کلی این است که در مقام تعارض مصلحت شخصی و مصلحت عمومی، دومی مقدم میشود و مصالح فردی فدای مصالح عمومی میگردد. این قاعده در حقیقت زیرساخت قاعده مصلحت عمومی ‌می‌باشد. لیکن مصالح شخصی نیز عامل زمینه ساز بسیاری از احکام شرعی ‌می‌باشد. از آنجا که مصالح زیربنای احکام شرعی قلمداد میشود، بخشی از دین مصالح مربوط به مصلحت های شخصی در مقابل مصلحت های اجتماعی است‌.

(عمید زنجانی‌، 1384، ج9‌)مکانیزم های مختلفی که بتواند از درون مصلحت های فردی و شخصی، مصلحت عمومی خلق نماید، قبل از هر چیز نیازمند کشف روابط فی مابین مصلحت ها در حوزه فردی است؛ زیرا با وجود چنین رابطه ای میتوان به مصلحت ها جنبه اجتماعی و عمومی داد.

مصلحت از دیدگاه فقهای شیعه و اهل سنت

عنصر مصلحت در محورهای زیر دخیل میشود: 1- در استنباط احکام 2- در مقام عمل 3- در تشخیص موضوع.در مقام عمل، بیشترین نقش آن در مواقع بروز تزاحم و ضرورت تقدیم اهم بر مهم دیده میشود. در باب تشخیص موضوع، بسیاری از موضوعات احکام شرعی جنبه عقلی و عقلایی دارند و ضروری است در بازشناخت آنها، به مناسبات عقلی و عرفی توجه کرد. مثلاً اینکه هرکس زمین مواتی را احیا کند مالک آن خواهد شد، تنها در نتیجه تصرف و فعالیتهایی است که به مصلحت زمین و سبب عمران و آبادی آن باشد. پس اگر کسی در زمین شیب دار گندم بکارد، موجب نابودی زمین و فرسایش خاک میشود‌.

نقش قاعده مصلحت در قانونمند کردن احکام الهی

نقش مصلحت در انتخاب شیوه‌های جدید در قانون نویسی و آوردن محتوای احکام الهی در قالبهای مدرن و مترقی و تکنیکهای متناسب با زمان در سطح مطلوب جهانی و ادبیاتی پیشرفته و همچنین مصلحتگرایی در گزینش ترتیب و تنسیق منطقی و تقسیم بندی احکام شرع براساس بهترین شیوه‌های عقلی و استقرایی، امری انکارناپذیر و ضرورتی اجتناب ناپذیر ‌می‌باشد. نحوه پاسخگویی به نیاز زمان در هر عصر به مصلحت سنجی خاص احتیاج دارد. برای تشخیص آن باید به بررسی شرایط حاکم، مطالعه مقتضیات و نیازهای جامعه، ارزیابی عکسالعملهای مناسب و تطبیق زمان با شریعت پرداخت.

نقش مصلحت در مسئولیت قوه قضاییه

در این قسمت ابتدا از مسئولیت رئیس قوه قضاییه در برابر بخشنامه‌ها و آیین نامه‌های مصلحتگرایانه صادره از سوی وی سخن میگوییم و سپس به بررسی استنادپذیری مفهوم مصلحت عمومی در دیوان عدالت اداری خواهیم پرداخت.مطابق تبصره ماده 12 قانون دیوان عدالت اداری نمیتوان از آییننامه‌ها، بخشنامه‌ها و تصمیمات رئیس قوه قضاییه به دیوان شکایت کرد؛ هرچند که این موارد منجر به ورود زیان به اشخاص گردد. همانطور که قبلاً نیز مطرح شد، رؤسای قوا به دنبال تأمین مصلحت عمومی هستند؛ بنابراین تصمیماتی که اتخاذ مینمایند مبتنی بر مصلحت است.

کلیدواژه ها

مصلحت – مصلحت یعنی چه – قاعده مصلحت – تعریف قاعده مصلحت – مسئولیت دولت – مسئولیت دولت چیست – نقش قاعده مصلحت در مسئولیت دولت