طبقه بندی پمپ ها

در صورتی که گرانش ، آب را تحت فشار و تخلیه مناسبی به حرکت در نیاورد به نصب و بهره برداری از پمپ ها نیاز خواهیم داشت. این پمپ ها به آب انرژی می افزایند. پمپ های گوناگونی وجود دارند که در صنایع مختلف بکار گرفته می شوند. سه رده اصلی پمپ ها عبارتند از پمپ مرکز گریز ، پمپ دوار و پمپ تناوبی. این سه رده حاکی از آن هستند که پمپ ها به طرق مختلف مایعات را جابجا می کنند. این رده های مختلف را می توان به انواع پمپ های دیگر تقسیم کرد. مثلا پمپ های مرکز گریز شامل موارد زیر هستند :
پروانه ای(جریان محوری )        توربین بازیافتنی
جریان مخلوط        افشانه ای
توربین قائم       حلزونی
این طبقه بندی پمپ های مرکز گریز بر این مبناست که قطعه دوار ، یعنی پره ، انرژی حاصل را به آب می دهد. وظیفه پره در پمپ های توربینی ، یا پمپ های دارای جریان شعاعی ، آن است که آب را تحت زاویه قائمه ای نسبت به محورش به بیرون پرتاب کند. در پمپ های پروانه دار ، پره آب را فقط در راستای محوری حرکت می دهد. در پمپ های دارای جریان شعاعی ، ما از جریان حلزونی ، افشانه ای ، یا دوار سخن می گوییم که دلالت بر شیوه ای دارد که طی آن ، آب پس از ترک پره دستگاه جمع شده و به بیرون از لوله رانده می شود.
هر کدام از پمپ های یاده شده می تواند از نوع یک مرحله ای یا چند مرحله ای باشند. کلمه مرحله بر تعداد پره های پمپ دلالت دارد. دیگر خصوصیات بارز موقعیت شفت آنها است که می تواند عمودی یا افقی باشد. پمپ ها را می توان بر اساس جنس ساختمانشان دسته بندی کرد مانند : برنز ، فولاد ضد زنگ ، آهن و ترکیبات دیگر. جنس پمپ ها زمانی دارای اهمیت می شود که از مایعات خورنده و فاسد کننده استفاده کنیم.
پمپ ها به شیوه های گوناگون دیگری نیز می توانند مایعات را جابجا کنند. با وجود این ، وقتی در رشته هیدرولیک خصوصا با آب سروکار داریم متداولترین پمپ ها از نوع مرکز گریز هستند. بنابراین توجه ما بر این دسته پمپ ها معطوف خواهد بود.
هنگام انتخاب پمپی برای خدمات ویژه باید بر کمیت تخلیه و انرژی مورد لزوم تاکید کنیم. جابجا کردن مقدار متنابهی آب تا ارتفاع نسبتا کم مثلا برداشت آب از یک کانال و تخلیه آن در یک مزرعه در ارتفاع بالاتر به پمپی نیاز دارد متفاوت با آن نوع پمپ که باید مقدار کمی آب را از پایین دوره تا ارتفاعات بسیار بالای کوهستان مثلا محل استقرار اسکی بازان حمل کند. برای انکه انتخاب ما صحیح باشد لازم است که با اصول اساسی کابرد انواع پمپ های مرکز گریز آشنایی داشته باشیم.
آب از محل شفت که پروانه را می چرخاند به پمپ وارد می شود. پروانه عبارت است ارتباط تعدادی پره یا تیغه که بر روی محیط شفت مستقر و در پاره ای موارد دو صفحه مدور آنها را به هم وصل می کند. همین که موتور شروع به چرخاندن شفت کند در سرعت های زیاد ، یک گشتاور پیچشی T، اعمال می نماید و آب با ورود به پروانه می چرخد. سرعت زاویه ای  که به ذرات آب داده می شود آنها را به سمت دیواره موتور پرتاب می کند. بدنه موتور به صورتی ساخته شده که به وسیله پره ها و هم به خاطر شکل حلزونی اش آب را از لوله هدایت می کند. در بدنه موتور ، انرژی سینتیک به تدریج به انرژی فشاری تغییر می کند. پروانه هایی که شعاع بزرگ و مجرای جریان باریکی دارند ، بیش از پروانه هایی که شعاع کوچک و مجرای جریان بزرگی دارند ، انرژی سینتیک در واحد حجم ، به آب منتقل می کنند. آن دسته از پمپ ها که به شکلی طراحی شده اند که آب را در راستای شعاعی از پروانه خارج می کنند بیش از پمپ هایی که آب را به صورت محوری یا زاویه ای خارج می کنند ، از شتاب مرکز گریز بهره مندند. بنابراین شکل نسبی پروانه حیطه کاربرد پمپم های مرکز گریز را تعیین می کند. منظور ما این است پیش از آنکه پمپی را برای کاری مورد استفاده قرار دهیم آن را باز کرده و شکل پروانه اش را ببینیم.
افراد انگشت شماری پمپ طراحی می کنند آنان از پمپ ها استفاده می کنند و بر اساس اصول جعبه سیاه با آنها کار می کنند. برای ساده کردن ، تخلیه و فشار و سرعت پمپ های گوناگون در بهترین عملکردشان در عددی به نام سرعت ویژه درج می شود.
فشارهای دینامیکی H را که پمپ می بایست آماده بهره برداری نماید ، می توان محاسبه کرد. این فشار مورد استفاده عبارت است از مجموع ارتفاعاتی که آب از سطح یک مخزن یا یک آب انبار به آنجا تلمبه می شود. علاوه بر این ارتفاع  افت اصطکاکی را که در مکش و تخلیه لوله ها به وجود می آید باید به حساب آورد. افت انرژی در ابزارآلات مدخل ، نظیر صافی و سوپاپ ها ، زانویی ها. شیر فلکه و سایر قطعات  را نیز باید در نظر گرفت. انرژی سینتیک یا فشاری که باید در انتهای لوله آب وجود داشته باشد نیز به عنوان قسمتی از فشار دینامیکی کل محسوب می شود. پمپ ها را در اندازه های گوناگونی می سازند. با ضرب کردن مجذور اندازه پمپ در عدد ۲۵ می توان ظرفیت تقریبی آن را بر حسب گالن در دقیقه حساب کرد. طراحی لوله کشی می بایست با این قطر مطابقت داشته ، و اندازه لوله باید به صورتی انتخاب شود که هزینه نصب اولیه و همچنین هزینه سرمایه راه اندازی و تعمیر و نگهداری به حداقل ممکن برسد. اگر چه درنصب اولیه و همچنین هزینه سرمایه راه اندازی و تعمیر و نگهداری به حداقل ممکن برسد. اگرچه در نصب لوله هایی که قطر کمی دارند ، هزینه کمتری صرف می شود ، اما برای فائق آمدن بر افت اصطکاک پر هزینه  ای که در مدت عمر آن وجود دارد باید هزینه بسیار زیادی را متحمل شویم. افزایش اندازه قطر لوله می تواند کاهش هزینه را تضمین کند. طراح باید بکوشد تا تعادل اقتصادی صحیحی میان این هزینه ها برقرار کند.
سرعت پروانه بر حسب rpm . یعنی دور در دقیقه بیان می شود. اگر چه بعضی پمپ ها به صورتی ساخته شده که سرعتشان می تواند تغییر کند اما این موارد نادر و تا حدی پر خرج است. در اکثر پمپ ها از موتور برقی استاندارد استفاده می شود. سرعت استاندارد موتورهای القایی که با جریان متناوب همزمان کار می کنند، در ۶۰ سیکل و ۲۲۰ تا ۲۴۰ ولت ، برابر ۳۶۰۰، ۱۸۰۰، ۱۲۰۰، ۹۰۰،۷۲۰،۶۰۰،۵۱۴ دور در دقیقه است ، و بستگی به قطب های آنها دارد. بنابراین انتخاب موتور تا حدی سرعت ویژه پمپ را تعیین می کند.

فهرست محتوا :
طبقه بندی پمپ ها
سرعت ویژه پمپ ها
الزامات توان و فشار
انتخاب و تغییر پمپ
فشار مکشی مجاز
عیب زدائی
پمپ پر نمی شود
پمپ های موازی یا ردیفی
تولید برق به وسیله آب
کاهش داده های تجربی
ابعاد کمیت های هیدرولیکی
مدل های هیدرولیکی
مدل های پیچ و خم دار
منابع و ماخذ