اصول و مبانی فقهی جزیه و مقایسه اجمالی آن

مقاله اصول و مبانی فقهی جزیه و مقایسه اجمالی آن با فدیه و خراج  یک پژوهش در زمینه اصول فقهی جزیه است. این مقاله دارای 13 صفحه و بصورت فایل ورد (docx) قابل دانلود است.

امیدواریم مقاله اصول و مبانی فقهی جزیه و مقایسه اجمالی آن با فدیه و خراج برای شما مفید واقع شود.فهرست مطالب و قسمتی از متن مقاله بصورت نمونه در زیر آورده شده است:

فهرست مطالب مقاله اصول و مبانی فقهی جزیه و مقایسه اجمالی آن با فدیه و خراج

• چکیده
• مقدمه
• معنای جزیه
• معنای لغوی جزیه
• معنای اصطلاحی جزیه
• حکم قرآن در مورد جزیه
• آثار اجتماعی پرداخت جزیه
• مقایسه اجمالی جزیه با فدیه
• مقایسه اجمالی جزیه با خراج
• انواع جزیه در اسلام
• شرایط جزیه دهنده
• حکم اخذ جزیه غیر از اهل کتاب
• عوامل ساقط شدن جزیه
• نتیجه‌گیری
• پی نوشت‌ها
• منابع

چکیده مقاله اصول و مبانی فقهی جزیه و مقایسه اجمالی آن با فدیه و خراج

جزیه، مالیات غیرمسلمانان از اهل ذمه ساکن در سرزمین‌های اسلامی است که به دولت اسلامی برای تأمین جان و مال خود و کسب حمایت از سوی حکومت اسلامی می‌پردازند. گرفتن جزیه، به تصریح قرآن نه تنها مشروع، بلکه واجب است و در زمان رسول خدا (صلی الله علیه وآله) و پس از ایشان از اهل کتاب دریافت می‌شد. البته حکم گرفتن جزیه از غیرمسلمانان مورد اختلاف است، بگونه‌‌ای که برخی فقهای اهل سنت جزیه گرفتن از هر کافری را جایز دانسته اند و مستند آنان روایت بریده است.

معنای لغوی جزیه

در لغت نامه دهخدا جزیه، معرب “گزیت” در فارسی معنا گردیده و آن را به معنای مالیات و خراج از اهل کتاب معرفی نموده است، تا در قلمرو حکومت اسلامی جان و مالشان حفظ گردد . واژه جزیه در پهلوی به معنای مالیات نقدی بوده که ساسانیان، پیش از اسلام از یهود و نصاری می‌گرفتند. همچنین جزیه از ماده “جزی” و علت این تسمیه بعقیده راغب، اکتفا شدن بوسیله آن در حفظ خون و احترام به اهل کتاب است و در نهایت به پاداش دادن نیز معنا گردیده است.

حکم قرآن در مورد جزیه

از جمله دلایلی که اخذ جزیه از اهل کتاب و ذمه را مشروعیت می‌بخشد آیه قرآن  و سنت نبوی می‌باشد. نخستین جزیه در اسلام، همزمان با نزول آیه 29 سوره توبه دریافت گردید که تاریخ نگاران دریافت آن را در سال هشتم یا نهم هجری بر شمرده اند.با نزول آیه 29 سوره توبه که به آیه جزیه مشهور است، وظیفه مسلمانان درباره اسراء و بازماندگان در جنگ از اهل ذمه، با حکم گرفتن جزیه از آنان بخوبی تشریح و بیان گردیده است، که گرفتن جزیه را نه تنها مشروع، بلکه واجب می‌شمارد.

آثار اجتماعی پرداخت جزیه

از جمله آثار پسندیده پرداخت جزیه در قلمرو حکومت اسلامی، ایجاد عدالت در تقسیم اموال و امکانات در سطح جامعه مسلمانان و غیرمسلمانان است. با این دیدگاه، جزیه مظهر رعایت عدالت اجتماعی، میان مردم مسلمان و غیرمسلمان در سطح جامعه اسلامی است. برخی نیز هدف اساسی از انعقاد قرار داد ذمه را، در هم آمیختن ذمیان با مسلمانان و آشنا شدن آنان با دین اسلام می‌دانند.

علامه محمد باقر مجلسی (ره) جزیه را کیفر برای اهل کتاب و ذمه نمی‌داند زیرا آن را قراردادی می‌شمارد که با رضایت دو طرف با توجه به توانایی مالی ذمیان بسته شده و از آنان برای حمایتشان بصورت مالیات سرانه گرفته می‌شود.

مقایسه اجمالی جزیه با فدیه

آنچه که از قرآن و سنت نبوی در مورد وجوب پرداخت جزیه در دولت اسلامی از اهل کتاب می‌توان نتیجه گرفت آن است که گرفتن جزیه از اهل ذمه تنها در مواردی است که بین سه امر: پذیرش اسلام، جنگ و پرداخت جزیه برای حفظ جان و مالشان مُخیر هستند. علی رغم باورهای غلط در مورد ظالمانه بودن این عمل (گرفتن جزیه از اهل ذمه)، دریافت جزیه همواره برخوردی عادلانه از سوی حکومت اسلامی با اهل کتاب می‌باشد که در این مورد همواره بضاعت و توان مالی اهل ذمه در نظر گرفته شده است.

مقایسه اجمالی جزیه با خراج

در منابع فقهی و حدیثی اصطلاح خراج با دو عنوان اراضی عشری (زمین‌هایی که یک دهم محصول آن بعنوان مالیات گرفته می‌شود) و اراضی خراجی که معنای مطلق مالیات و خراج بوده است. از سویی دیگر خراج در منابع فقهی اصطلاحاً به معنای مالیاتی است که به اصل زمین تعلق می‌گیرد. مفهوم خراج در کلمات فقها با مقاسمه همراه بوده که مراد از آن مقداری مال از غیر محصول زمین خراجی است و مراد از مقاسمه سهمی از محصول زمین است.

کلیدواژه ها

جزیه یعنی چه – جزیه و فدیه – اصول فقهی جزیه – مقایسه جزیه با فدیه و خراج