استخوان شناسی و بافت آن

بافت استخوانی

استخوان‌ها از جمله سخت‌ترین عناصر بدن هستند. بافت استخوانی یک نوع بافت همبند است که در تشکیل آن ماده بنیادی همراه با رشته‌ها و سلول‌های استخوانی شرکت کرده‌اند.

در برش عرضی یک استخوان با چشم غیر مسلح، دو نوع بافت استخوانی مشاهده می‌شود:

یکی بافت فشرده و به ظاهر یکنواخت که آن را استخوان متراکم Compact می‌نامند. دیگری بافت استخوانی غیر فشرده و متخلخل که استخوان اسفنجی Spongiest نام دارند. بافت استخوانی اسفنجی دارای فضاهای بی‌شکل و تیغه‌هایی به نام ترابکوبلا Trabecula است…

 استخوان اسفنجی

در استخوان اسفنجی وضعیت قرارگیری تیغه‌های استخوانی ظاهراً نامنظم و در جهات مختلف می‌باشد و این تیغه‌ها حجراتی را محدود می‌کنند که مغز استخوان درون آنها جای دارد…

 استخوان متراکم

استخوان متراکم از نظم ویژه‌ای برخوردار است. بدین صورت که تیغه‌های استخوانی Lamella حول یک مرکز، دایره وار، قرار گرفته‌اند و سلول‌های استئوسیت نیز با همان نظم در لابلای تیغه‌های استخوانی جای دارند. این مجموعه دارای نظم خاصی است، سیستم‌های‌ هاورس نام دارد.

سطح خارجی هر استخوان را پرده‌ای از بافت همبند به نام ضریع Periosteum و سطح داخلی آن را پرده‌ای به نام آندوست endosteum مفروش می‌کند. این دو پرده با دارا بودن سلول‌های اجدادی استخوان ساز، در مواقع لزوم (ترمیم استخوان، رشد عرضی استخوان) قادرند بافت استخوانی تولید کنند…

انواع استخوان‌ها

از دیدگاه کالبد شناسی، استخوان‌ها به سه گروه شامل استخوان‌های دراز، کوتاه، پهن تقسیم می‌شوند:

۱. استخوان‌های دراز: این استخوان‌ها، از یک تنه تقریباً استوانه‌ای شکل طویل و دو بخش حجیم در دو انتها، تشکیل شده‌اند، اغلب استخوان‌های اندام فوقانی و اندام تحتانی از این دسته هستند.

۲. استخوان‌های کوتاه: استخوان‌های کوتاه شکل‌های متفاوتی دارند ولی به طور کلی آن‌ها را می‌توان به صورت مکعب یا مکعب مستطیل در نظر گرفت. بیشتر استخوان‌های مچ دست و پا از این نمونه هستند.

۳. استخوان‌های پهن: این استخوان‌ها دارای سطح پهن و وسیعی هستند و از دو لایه استخوان متراکم که بین آنها را استخوان اسفنجی پر کرده است، به وجود آمده‌اند. استخوان‌های کتف، سر و دنده‌ها در این گروه جای دارند.

برخی از استخوان‌ها، مانند مهره‌ها و بعضی از استخوان‌های جمجمه مانند استخوان پرویزنی و اسفنوئید که شکل هندسی به خصوصی ندارند، استخوان نامنظم نامیده شده‌اند…

اعمال استخوان

1.  مجموعه استخوان‌ها داربست یا استخوان بندی بدن انسان را به وجود می‌آورند که آن را اسکلت Skeleton می نامند.
2. استخوان‌ها در برخی از نواحی مانند جمجمه و لگن یک محفظه استخوانی برای حفاظت از اندام درون خود، به وجود می‌آورند.
3. غالب عضلات به استخوان‌ها می‌چسبد و استخوان‌ها همانند اهرمی نیروی آنها را منتقل کرده و حرکات را تسهیل می‌کنند.
4. استخوان به عنوان یک منبع ذخیره کلسیم عمل می‌کند.
5. بعد از تولد، مغز استخوان اصلی‌ترین منبع خون ساز در بدن به شمار می رود…

استخوان بندی اندام فوقانی

اندام فوقانی از چندین بخش تشکیل گردیده است:

1. کمربند شانه که وسیله اتصال اندام فوقانی به محور اسکلت (ستون مهره‌ها) است و از استخوان‌های کتف و ترقوه تشکیل گردیده است.
2. بازو که دارای یک استخوان به نام استخوان بازو است.
3. ساعد که از دو استخوان زند زبرین radius و زند زیرین ulna تشکیل شده است.
4. مچ که از ۸ استخوان به وجود آمده است. استخوان‌های مچ ارتباط بین استخوان‌های ساعد و کف دست را تأمین می کنند.
5. دست که شامل پنج استخوان کف دست metacarpalia و ۱۴ استخوان بند انگشتان phalanx می باشد…

استخوان ترقوه Os Clavicula

استخوان درازی است که به صورت حرف S در بالا و جلوی قفسه سینه، زیر پوست، قرار گرفته است و در طرف خارج با زائده آکرومین استخوان کتف و در داخل با استخوان جناغ سینه مفصل می‌گردد.

دو سوم داخلی استخوان از جلو محدب و یک سوم خارجی آن مقعر است. (شکل 3)…

استخوان کتف Os scapula

استخوان کتف یا شانه، استخوانی است پهن و مثلثی شکل که در بالا و عقب قفسه سینه قرار دارد و دارای دو سطح، سه کنار و سه زاویه است. سطح قدامی استخوان مقعر است.

سطح خلفی استخوان محدب است و بین یک چهارم فوقانی و سه چهارم تحتانی آن تیغه استخوانی به نام خارشانه Spina scapulae قرار دارد که در انتها به زائده چهارگوشی به نام آکرومیون acromion ختم می‌شود که با انتهای خارجی ترقوه مفصل می‌شود…

استخوان بازو Os Humerus

استخوان بازو طویل‌ترین استخوان اندام فوقانی است. این استخوان در بالا با حفره دوری استخوان کتف و در پایین با استخوان‌های ساعد مفصل می‌شود. استخوان دارای یک جسم و دو انتهای فوقانی و تحتانی. Extremitas sup. & inf است…

استخوان‌های مچ ossa carpi

مچ دست دارای هشت استخوان است که در دو ردیف فوقانی یا (پروگزیمال) و تحتانی یا (دیستال) قرار گرفته‌اند. این استخوان‌ها با یکدیگر مفصل شده و در سطح قدامی مچ ناودانی ایجاد می‌کنند. ورقه ضخیمی از بافت همبند متراکم به نام فلکسور رتیناکولوم flexor retinaculum روی ناودان را پوشانیده و آن را تبدیل به مجرای مچ ‍canalis carpi می‌کند که از آن درون آن وتر عضلات خم کننده انگشتان عصب مدیان عبور می‌کند.

در ادامه فهرست مطالب مقاله استخوان شناسی و بافت آن را مطالعه خواهید کرد :