اهمیت پاکیزگی محیط زیست از نظر اسلام

پاکیزگی محیط زیست

امروزه محیط زیست کانون توجه همه اندیشمندان قرار گرفته است که به رشد و توسعه همه جانبه می اندیشند. تخریب بی رویه محیط زیست از قبیل تخریب جنگل ها ، آلودگی آب و هوا ، کاهش لایه ازن بر اثر آلودگی های صنعتی ، نابودی بسیاری از گونه های گیاهی و جانوری ، تخریب مراتع و گسترش بی حد و حصر شهر نشینی تنها بخش کوچکی از نتایج دخالت انسان در طبیعت است که با اضافه کردن خساراتی که در جنگل ها در جهان بوجود می آید و آلودگی هایی که در اثر  استفاده از بمب ها و مواد شیمیایی و میکروبی مخرب پدیدار می شود ، زنگ خطر یک فاجعه بزرگ زیست محیطی بصدا در می آید.

بر این اساس ، جامعه جهانی راه حل معضلات مذکور را حفظ محیط زیست از طریق بکار بردن یک سری اصول و برنامه ها در تمام زمینه ها از طرف همه ملت ها و کشورها می داند.

حضور سران بلند پایه ۱۸۱ کشور جهان در بزرگترین گروه های سازمان ملل متحد به نام « کنفرانس محیط زیست و توسعه » معروف به کنفرانس سران زمین ، در سال ۱۹۹۲ میلادی ، بیانگر عمق فاجعه تخریب محیط زیست است و متفکرین و محققان علوم زیست محیطی با همکاری سیاستمداران و اقتصاد دانان راهی را در پیش پای جوامع قرار داده اند که امروزه از آن با عبارت « توسعه پایدار » و از جانب سازمان ملل به عنوان راهبرد و مطلوب نجات طبیعت محسوب می شود .

علی رغم همه تلاش هایی که برای حفظ محیط زیست صورت می گیرد همچنان رشد تخریب محیط زیست ادامه دارد. چگونه می توان بشر را وادار کرد که برای حفظ حیات گیاهان ، حیوانات و تعادل طبیعت همان ارزش حیاتی را قائل باشد که برای خود قائل است.

در اینجاست که بحث تضمین های اخلاقی و حقوقی برای اینکه رفتار انسان در رابطه با طبیعت توام با احترام و حفظ محیط زیست باشد ، پیش می آید.
عده ای از دانشمندان ، مذهب را تنها عامل تضمین کننده حفظ محیط زیست می دانند. رودلف باهرو نظریه پرداز نهضت سبز ، همه موجودات را بارقه ای از رحمت الهی می داند. وی رستگاری روحی را مساله ای مذهبی تلقی می کند و از رحمت خدا می داند و معتقد است که بشر نیازمند معنویت و روحانیت و تولد عصر طلایی جدیدی است که اصالت را در انسان پرورش دهد. در پژوهش سه مساله ای که یک هزار دانشمند پیرامون دین و زیست بوم در مرکز ادیان جهان در دانشگاه هاروارد امریکا انجام شده آمده است : ادیان باید از نیروی خود برای پایان دادن به بهره برداری لجام گسیخته انسان از طبیعت و ایجاد روحیه مسئولیت پذیری مشترک برای حفظ محیط زیست استفاده کنند. اهمیت استفاده از مذهب در جلوگیری از تخریب محیط زیست در حدی است که عده ای را واداشته تا به تحریر ابعاد گوناگون حال که ضرورت توجه به مذهب و آموزه های دینی در امر حفظ محیط زیست و جلوگیری از تخریب آن مشخص شد ، در این مقاله ، درصدد بیان پاره ای از آموزه های دین مقدس اسلام در زمینه حفظ طبیعت ، احترام گذاشتن به آن ، ارزش طبیعت از دیدگاه اسلام ، و کوشش در جهت استفاده صحیح از طبیعت به گونه ای که حقوق همه موجوداتی که از این زیستگاه استفاده می کنند مراعات شود ، هستیم.
پیش از ورود به مبحث ، لازم به ذکر است که این مقاله ، همه اقسام محیط زیست – طبیعی ، مصنوعی ، اجتماعی را از دیدگاه اسلام مورد بحث و بررسی قرار می دهد.

طبیعت ( محیط زیست )

قرآن کریم در آیات مختلف ، انسان را متوجه طبیعت پیرامون خود می سازد و با بر شمردن مواهب طبیعی ، ضرورت اهمیت و فوائد این نعمت ها را متذکر می شود. در ادامه ، به ذکر چند نمونه از این آیات می پردازیم :

الف – آب

والله خلق کل دامه من ماء :  « و خداوند هر جنبنده ای را از آب آفرید » (نور-۴۵)
و جعلنا من الماء کل شیء حق : « و از آب هر چیزی را زنده گردانیدیم » (انبیاء-۳۰)
و انزلنا من السماء ماءً طهورا : « و از آسمان آبی طاهر و مطهر نازل کردیم » (فرقان۴۸)
و ده ها آیه دیگری که بیان کننده ارزش و اهمیت این نعمت بزرگ است که از ذکر آنها خودداری می کنیم.

ب – خاک

قرآن کریم خلقت انسان را از خاک بیان می کند. بنابراین یک رابطه مستقیم ما بین انسان و خاک وجود دارد. می فرماید :
و من آیاته ان خلقکم من تراب ثم اذا انتم بشر تنتشرون : « و از نشانه های قدرت الهی اینکه شما را از خاک آفرید سپس بشری شدید در همه روی زمین منتشر گشتید » (روم – ۲۰)
و الله خلقکم من تراب ثم من نطفه ثم جعلناکم ازواجاً : « و خداوند شما را از خاک آفرید سپس (انسان های بعدی را ) از نطفه آفرید سپس شما را جفت قرار داد » (فاطر-۱۱)
خلق الانسان من صلصال کالفخار : «انسان را از صلصال خشک گلی مانند گل کوزه گران (بدین زیبایی) آ‏فرید » (الرحمن – ۱۴)

فهرست محتوا :

مقدمه
طبیعت ( محیط زیست )
الف – آب
ب – خاک
ج – باد
د – دریا
ه – کوه
و – درختان
ز – زمین
ح – حیوانات
حفظ طبیعت (حفظ محیط زیست )
الف – ترغیب به درختکاری، زراعت، آبادانی
ب – نهی از تخریب
تخریب ، عمل دشمن است
تخریب طبیعت ، بخاطر اعمال انسانهاست
ج – حیوانات و حقوق آنها
حقوق حیوانات در دین
ممنوعیت کشتن حیوانات