مطالعه تطبيقی مفهوم بی احتياطی و نقش آن در مسئوليت مدنی در حقوق ايران انگلیس و آمریکا

مقاله مطالعه تطبیقی مفهوم بی احتیاطی و نقش آن در مسئولیت مدنی در حقوق ایران انگلیس و آمریکا یک پژوهش در موضوع اهمیت احتیاط و ضابطه های آن است. این مقاله شامل 91 صفحه و بصورت فایل ورد (docx) قابل دانلود است.

امیدواریم مقاله مطالعه تطبیقی مفهوم بی احتیاطی و نقش آن در مسئولیت مدنی در حقوق ایران انگلیس و آمریکا برای شما مفید واقع شود. فهرست مطالب و قسمتی از متن مقاله بصورت نمونه در زیر آورده شده است:

فهرست مطالب مقاله مطالعه تطبیقی مفهوم بی احتیاطی و نقش آن در مسئولیت مدنی در حقوق ایران انگلیس و آمریکا

• چکیده
• مقدمه
  • بیان مسأله
  • ضرورت تحقیق
  • پیشینه تحقیق
  • سوالات  تحقیق
  • فرضیه های تحقیق
  • اهداف تحقیق
  • روش تحقیق
  • ساختار تحقیق
• فصل نخست: شناسایی بی‌احتیاطی و مفاهیم مرتبط
  • بخش اول: احتیاط
    • مبحث اول: مفهوم لغوی احتیاط
      • گفتار اول : احتیاط در ادبیات فارسی
      • گفتار دوم : احتیاط در زبان انگلیسی
    • مبحث دوم: مفهوم حقوقی احتیاط
      • گفتار اول: در ادبیات حقوقی ایران
      • گفتار دوم: در ادبیات حقوقی کامن لا
    • مبحث سوم: دیگر کاربردهای  احتیاط
      • گفتار اول: مفهوم اصل حقوقی احتیاط
      • گفتار دوم: اصل فقهی احتیاط
    • مبحث چهارم : شخص محتاط
      • گفتار اول: شخص حقوقی محتاط
      • گفتار دوم: شخص حقیقی محتاط
    • مبحث پنجم: احتیاط به‌ مثابه‌ی رفتاری زنانه
  • بخش دوم: بی احتیاطی
    • مبحث اول: نقش اراده در  بی­احتیاطی و تفکیک آن از عمد، بی پروایی و بی­احتیاطی آشکار
    • مبحث دوم : شرایط و عناصر بی­احتیاطی
      • گفتار نخست: شرایط وجود بی‌احتیاطی
      • گفتار دوم : شرایط ایجاد بی­احتیاطی
    • مبحث سوم: ارکان بی احتیاطی
      • گفتار نخست: رکن معنوی
      • گفتار دوم: رکن مادی
    • مبحث چهارم: ماهیت بی‌احتیاطی
    • مبحث پنجم : ضابطه‌های بی‌احتیاطی
      • گفتار نخست: ضابطه عینی
      • گفتار دوم : معیار شخصی
  • بخش سوم : مفاهیم مرتبط با بی‌احتیاطی
• فصل دوم:تکلیف عمومی به احتیاط
  • بخش اول: مبانی فلسفی و اجتماعی احتیاط
    • مبحث اول: انسان مجبور یا مختار- پیش از مدرنیته
    • مبحث دوم: انسان مجبور یا مختار- پس از مدرنیته
  • بخش دوم: مبانی فقهی احتیاط
    • مبحث اول: اصل احتیاط و تعارض آن با دیگر اصول
    • مبحث دوم: احتیاط‌های روا
    • مبحث سوم: احتیاط‌های ناروا
  • بخش سوم: مبنای حقوقی تکلیف به احتیاط
    • مبحث اول: ایران
    • مبحث دوم: انگلیس و آمریکا
    • مبحث سوم: ضرورت وجود تکلیف به احتیاط در قوانین
• فصل سوم:نقش بی‌احتیاطی در مسئولیت مدنی
  • بخش نخست: بی‌احتیاطی خوانده
    • مبحث نخست: عوامل رافع مسئولیت در بی‌احتیاطی
    • مبحث دوم: اثر جبران خسارت بر ترغیب خوانده به رعایت احتیاط
  • بخش دوم: بی‌احتیاطی خواهان
    • مبحث نخست: تأثیر بی‌احتیاطی خواهان بر مسئولیت خوانده
      • گفتار نخست: در حقوق کامن لا
      • گفتار دوم: در فقه
      • گفتار سوم: استثناء بر اقدام خواهان
    • مبحث دوم: حوادث دوطرفه و نقش آن‌ها در ترغیب طرفین به رعایت احتیاط
• نتیجه گیری

فهرست اشکال مقاله مطالعه تطبیقی مفهوم بی احتیاطی و نقش آن در مسئولیت مدنی در حقوق ایران انگلیس و آمریکا

• شکل 1-1 – مرزبندی میزان عمد و اراده در کامن لا
• شکل 1-4 – بی احتیاطی آشکار

فهرست جداول مقاله مطالعه تطبیقی مفهوم بی احتیاطی و نقش آن در مسئولیت مدنی در حقوق ایران انگلیس و آمریکا

• جدول 3-1 – احتیاط عامل زیان و خطر حادثه
• جدول 3-2 – احتیاط عامل زیان، زیان‌دیده و خطر حادثه

گفتار اول : احتیاط در ادبیات فارسی

در زبان فارسی می‌توان 4 معنای عمده برای واژه‌ی احتیاط بیان کرد که عبارت‌اند از: استوار کردن، محاصره و نگهداری کردن، به هوش و عاقبت اندیش بودن، تجسس و تفتیش کردن. معنای سوم را باید معنای عرفی احتیاط دانست.

در حقیقت دقت و محافظت، انتخاب استوارترین و اطمینان‌بخش‌ترین راه و روش برای تأمین مقاصد و دستیابی به هدف بدون در پی داشتن هرگونه پیامد ناروا و زیان و ضرری را احتیاط گویند.چنانکه در ادبیات فارسی و هم‌چنین متون تاریخی، احتیاط را به معنای حزم اندیشی به ‌کار برده­اند. برای مثال در کتاب تاریخ بیهقی می‌خوانیم: «و از بیداری و حزم و احتیاط این پادشاه محتشم رضی الله عنه یکی آن است که…» و یا مولانا جلال‌الدین در مثنوی خویش احتیاط را به همین معنا به کار می برند.

بخش دوم: بی احتیاطی

تبصره‌ م.145 ق.م.ا مصوب 92: «تقصیر اعم از بی­احتیاطی و بی­مبالاتی است. مسامحه، غفلت، عدم مهارت و عدم رعایت نظامات دولتی و مانند آنها، حسب مورد، از مصادیق بی­احتیاطی یا بی­مبالاتی محسوب می­شود».

در عرف و در معنی عام بی­احتیاطی شامل بی­مبالاتی نیز می­شود، حتی گروهی تقصیر را با تمام وجوه خود جلوه­ای از بی­احتیاطی می­دانند. در قانون اما اغلب دیده می­شود که بین این دو مفهوم تفکیک قائل شده‌اند. در ماده 336 ق. م. اسلامی سابق نیز این تفکیک وجود داشت. در قسمت بعد به تجزیه ‌و تحلیل مفاهیم متفاوت با بی‌احتیاطی خواهم پرداخت.

بی‌احتیاطی از عمل و فعل و به‌ طور کلی از انجام کاری صورت می‌گیرد. فعلی توأم با خطا که شخص محتاط و عاقبت ‌اندیش مرتکب آن نمی‌شود. از همین رو مصادیق بی‌احتیاطی از بی‌مبالاتی بیشتر است؛ زیرا که خود حالتی فاعلی دارد و شکل ‌دهنده‌ی وضعیت است. درحالی ‌که بی‌مبالاتی عدم انجام رفتاری است که توقع انجام آن می‌رود.

مبحث سوم: ضرورت وجود تکلیف به احتیاط در قوانین

تکلیف عمومی به احتیاط از آن ‌رو در بین قوانین اهمیت دارد که تنها در صورتی می‌توان فرد را بی‌احتیاط دانست که برای رعایت احتیاط، تکلیفی وجود داشته باشد.

پیش‌ از این استثنائاتی را برای قاعده ذکر کردیم از جمله فرمول لیرند هند قصور و بی‌احتیاطی قطاری را در نظر بگیرد که قیمت بلیط آن، یک ‌پنجم قیمت سایر قطارهاست. مسافری در حین شستن دست‌های خود بی‌هوش می‌شود و در کف قطار باسیم لختی که پایین روشویی بوده است برخورد می‌کند و بستری می‌شود.

مسافر ادعای خسارت می‌کند. وکیل شرکت مسافربری ادعا می‌کند مسافری که این قطار را با این قیمت انتخاب کرده است، خود از کاستی‌های آن آگاه است و به وجود این کاستی‌ها رضایت دارد و در سؤال از فرد زیان‌دیده می‌پرسد: آیا راضی هستید روکش داشته باشد؛ اما قیمت بلیط این قطار با سایر قطارها یکسان باشد؟ جواب مثبت زیان‌دیده، شرکت را از پرداخت خسارت معاف می‌کند.

مبحث نخست: عوامل رافع مسئولیت در بی احتیاطی

برخی از مباحث تنها پیرامون بی­احتیاطی خوانده مطرح می‌شود. مثلاً آیا اضطرار مجوز بی­احتیاطی توسط خوانده است؟ یا حسن نیت و به صلاح عموم جامعه عمل کردن می‌تواند مجوزی برای انجام فعل از روی بی­احتیاطی باشد یا خیر؟ این مسئله را می‌توان در هر دو حوزه کیفری و مدنی موردبحث قرارداد. تأثیر اضطرار و حسن نیت و بی­احتیاطی عامل زیان را بررسی می‌کنیم و به این مسئله خواهیم پرداخت که آیا این موارد رافع مسئولیت فرد بی­احتیاط است یا خیر؟

در قرآن به مسئله اضطرار توجه شده است و خداوند در آیه 173 سوره بقره می‌فرماید: «همانا خداوند حرام گردانیده است بر شما مردار و خون و گوشت خوک را و هر ذبیحه­ای را که به نام غیر خدا کشته شده باشد. پس هر کسی که به خوردن آن‌ها مضطر و ناچار شود بی‌آنکه قصد تجاوز و تعدی از حکم خدا را داشته باشد.

گناهی بر او نخواهد بود که خداوند آمرزنده و مهربان است. این حکم در آیات 119 و 145 سوره انعام و آیه 3 سوره مائده تکرار شده است. در فقه و سنت نیز حدیث معروف «رفع» آمده است. مطابق این حدیث پیامبر اکرم می‌فرماید: «از امت من نه چیز برداشته‌شده است: خطا و فراموشی، آنچه به آن اکراه شده‌اند، آنچه نمی‌دانند، آنچه از طاعتشان خارج است و آنچه بدان ناچار و مضطر شده‌اند و …»

مبحث دوم: اثر جبران خسارت بر ترغیب خوانده به رعایت احتیاط

مسئله مهمی که در بحث بی‌احتیاطی خوانده مورد بررسی قرار می‌گیرد این است که اجبار عامل زیان به جبران خسارت چقدر می‌تواند به ترغیب وی برای رعایت احتیاط کمک کند؟ این عنوان در مورد ترغیب زیان ‌دیده و بعضاً هر دو به رعایت احتیاط نیز مطرح خواهد شد.

حادثه‌ای که صرفاً نحوه فعالیت عامل زیان بر وقوع آن مؤثر بوده را حادثه یک ‌طرفه می‌نامند.

فرمول لیرند هند که پیش ‌از این نیز درباره آن سخن گفتیم در اینجا نیز خود را به شکل دیگری نشان می‌دهد. اگر رعایت احتیاط از سوی عامل از دیدگاه اقتصادی به نفع او باشد، قطعاً اجبار به جبران خسارت نمی‌تواند انگیزه خوبی برای او در زمینه ی رعایت احتیاط باشد. همان‌طور که گفته شد در حوادث یک‌ طرفه تنها عامل زیان می‌تواند با رعایت احتیاط از وقوع ضرر جلوگیری کند و یا از شدتش بکاهد. در این حوادث نحوه ی فعالیت زیان‌ دیده و احتیاط او در وقوع حادثه مؤثر نیست یا تأثیر آن چندان ناچیز است که قابل ‌اعتنا نبوده و رابطه ایراد خسارت را دو جانبه نمی‌کند.

برای مثال فرض کنید مالکی که در ملک خود به فعالیت تولیدی پرداخته، ذراتی تولید و در هوا پخش می‌کند که به درختان و محصول همسایه ضرر می‌رساند، در این فرض عامل زیان می‌تواند با نصب تجهیزات پالاینده مانع وقوع زیان شود اما همسایه قادر به انجام کاری برای جلوگیری از وقوع زیان نیست.

کلیدواژه ها

بی احتیاطی – بی احتیاطی و بی مبالاتی در قانون مجازات اسلامی – بی احتیاطی چیست – بی احتیاطی در حقوق – حقوق مدنی چیست – مسئولیت مدنی ناشی از بی احتیاطی در حقوق ایران وانگلستان