عیب یابی تلویزیون و رادیو

مفهوم عیب یابی چیست ؟

قبل از تعمیر یک دستگاه یا وسیله الکترونیکی باید عیب و مفهوم عیب یابی را درک کنیم . اگرچه در نگاه اول عیب و شناخت آن آسان به نظر می رسد . ولی درک و تجزیه و تحلیل آن چندان کار ساده ای نیست . برای عیب یابی تلویزیون یا رادیو ابتدا باید وظیفه دستگاه یا سیستم الکترونیکی را در وضعیت سالم شناخته و درک کرده باشیم . به عبارت دیگر هنگام برخورد با یک سیستم الکترونیکی مشکوک ابتدا به دو سوال مهم پاسخ می دهیم :

1. وظیفه و عملکرد دستگاه در وضعیت سالم چه بوده و چه انتظاراتی از آن داریم
2. دستگاهی که اکنون در اختیار داریم کدام یک از وظایف خود را به درستی انجام میدهد؟ کدام یک از آنها را ناقص انجام می دهد و یا اصلا انجام نمی دهد؟ چه اختلالاتی در عملکرد آن مشاهده می شود؟

بدون پاسخ دادن به این سوالات مطمئنا نمی توان اقدام به عیب یابی و تعمیر یک سیستم الکترونیکی کرد .

شناخت قطعات مورد استفاده در رادیو ها

در هر دستگاه گیرنده یا رادیو،  اجزا و قطعات به شرح زیر استفاده می شود :

1. مقاومت ها – انواع ثابت و متغیر
2. خازنها – انواع ثابت ، متغیر و قابل تنظیم
3. سیم پیچها – شامل ترانسفورماتورها و بوبینهای مختلف
4. دیودها و ترانزیستورها – که از آنها به نام وسایل نیمه هادی نام می بریم
5. وسایل صوتی – شامل بلند گو
6. کلیدهای قطع ووصل و تغییر موج
7. شاسی که در مدارات ترانزیستوری به نام مدار چاپی از آن نام برده می شود

روش عیب یابی رادیو

وقتی در مقابل یک رادیو معیوب قرار گرفتید . ابتدا گوش خود را نزدیک بلندگوی رادیو برده و به دقت به صدا آن گوش کنید ( ولوم رادیو حداکثر است ) چنانچه صدایی شنیده نشود عیب در قسمت تغذیه یا قسمت خروجی رادیو است .

با آزمایش ولتاژها توسط یک ولت متر و مقایسه آن با ولتاژی که روی شکل مدار داده شده محل عیب مشخص می شود .

چنانچه صدای هوم یا هیس از رادیو شنیده شود بلافاصله می توان از روش انشعابی یا تزریق سیگنال IF ( فرکانس مدوله شده ۴۴۵ کیلوهرتز برای رادیوهای AM) توسط سیگنال ژنراتور A شکل زیر استفاده کرد .

پس از اعمال این سیگنال دو حالت ممکن است پیش آید که در بلندگو صدا داریم یا نداریم . در حالت اول که در بلندگو صدا داریم عیب رادیو در سمت چپ در یکی از بلوکهای مخلوط کننده اسیلاتور یا قسمت تقویت RF قرار دارد .

چنانچه در بلندگو خروجی داشته باشیم محل عیب ممکن است در یکی از بلوکهای تقویت IF آشکارساز یا تقویت صوت باشد .

سیگنالی که در نقطه A تزریق می شود باید برابر با فرکانس IF (فرکانس میانی رادیو)‌‌ که در بیشتر رادیوها ۲۵۵ کیلو هرتز است و روی آن یک فرکانس صوتی مدوله شده است که اصطلاحا می گویند فرکانس مدوله ۲۵۵ کیلو هرتز.

اگر این فرکانس مدوله شده در آشکارساز و تقویت صوت تماما سالم باشد، صوت یکنواختی از بلندگو شنیده می شود .

وسایل و لوازم لازم برای تعمیر تلویزیون رنگی

انجام هر کاری وسایل و لوازم خاص خود را می خواهد . برای تعمیر تلویزیون هم وسایل و لوازم خاصی نیاز است که برخی از آنها را در زیر عنوان خواهیم کرد.

۱- وسایل عمومی کارگاه الکترونیک مثل : پیچ گوشتی ، دم باریک ، سیم چین ، انبردست ، پنس ، هویه الکتریکی با وات و نوک مناسب و مولتی متر آنالوگ

۲- اسیلوسکوپ جهت مشاهده شکل موج های نقاط مختلف ، در کنار نقشه های تلویزیون شکل موج نقاط مختلف دیده می شود تا تعمیر کار هنگام عیب یابی از انها استفاده کند . در عیب یابی تیونر و آی اف نیاز به اسیلوسکوپ فرکانس بالا و درعیب یابی سایر قسمت ها نیاز به اسیلوسکوپ فرکانس پایین داریم .

۳- پترن ژنراتور پال سکام که سیگنال تلویزیونی در محدوده VHF یا UHF همچنین سیگنال مرکب تصویر و آی اف تفاضلی صوت تولید می کند .

شکل موج ها برای حالتی هستند که به تلویزیون پترن هفت رنگ استاندارد وصل شده باشد ، این پترن استاندارد توسط پترن ژنراتور ایجاد می شود . برای تنظیم همگرایی نیاز به پترن شطرنجی داریم که این سیگنال هم توسط پترن ژنراتور ایجاد می شود .

۴- سیگنال ژنراتور رادیویی و سیگنال ژنراتور صوتی. گاهی اوقات برای تعمیر برخی قسمت ها مثل طبقات صوت ممکن است ناچار به استفاده از سیگنال ژنراتور شویم .

۵- پراب تست H.V . برای اندازه گیری ولتاژ زیاد تلویزیون ناچار به استفاده از پراب مخصوص به نام پراب H.V هستیم .

۶- سویب مارکر و سویب ژنراتور. برای تنظیم فیلترهای مختلف آی اف و امثال آن نیاز به وسایلی مثل سویب مارکر و سویب ژنراتور داریم .

۷- وسایل متفرقه ،گاهی ممکن است تعمیر کاران از وسایل دیگری هم برای تعمیر استفاده کنند . برای مثال به جای پترن ژنراتور از نوار ویدئویی ضبط شده می توان استفاده کرد .

بطور کلی در مورد یک تلویزیون یا هر دستگاه الکترونیکی ابتدا باید معایب احتمالی و طبقاتی که می توانند چنین معایبی ایجاد کنند را شناسایی و طبقه بندی کنیم .

در تلویزیون رنگی بلوک دیاگرام را در نظر گرفته و قسمت های مختلف دستگاه را به طور کلی در ۵ طبقه مجزا قرار می دهیم .

این طبقات عبارتند از :

1. منبع تغذیه
2. تهیه راستر و ولتاژ زیاد
3. طبقه سیگنال
4. طبقه صوت
5. طبقه رنگ

فهرست مقاله عیب یابی تلویزیون و رادیو

فصل اول : عیب یابی رادیو های ترانزیستوری

شناخت قطعات مورد استفاده در رادیو های ترانزیستوری
روش عیب یابی رادیو
عیب حاصل از خرابی خازنهای الکترولیت
عیب های طبقات صوتی
عیوب طبقه آشکار ساز
معایب طبقه IF

فصل دوم : عیب یابی تلویزیون های رنگی

مقدمه
عیب چیست ؟
وسایل و لوازم لازم برای تعمیر تلویزیون رنگی
منبع تغذیه power supply
نحوه عیب یابی منبع تغذیه
کنترل از راه دور
تیونر
طبقات رنگ