شناخت حسادت و درمان علمی آن

حسادت

حسد از صفات نکوهیده ای است که زیان های بی شماری به دنبال دارد و یکی از زیان های خطرناک آن کشاندن انسان به کفر و بی دینی است .
از نظر قرآن و روایات تنها چیزی که مانع شد بسیاری از دشمنان اسلام مانند مشرکان و یهود زمان رسول خدا ( ص ) و مسیحیان دین مقدس اسلام را نپذیرند حسد و رشکی بود که به پیامبر بزرگوار اسلام می بردند، و این خصلت زشت برای آنها به صورت عقده ای در آمده بود با اینکه حقیقت برایشان آشکار شده بود گاه و بی گاه آن را اظهار می کردند.

آیات قرآن درباره حسد

قرآن کریم درباره دسته ای از آنها می فرماید :
ود کثیر من اهل الکتاب لو یردونکم  من بعد ایمانکم کفارا حسدا من عند انفسهم من بعد ما تبین لهم الحق .
بسیاری از اهل کتاب با وجود اینکه حق برای آنها روشن شده است به سبب حسدی که ( نسبت به شما ) در دل دارند دوست می دارند شما را پس از ایمانتان به کفر باز گردانند .

در آیه دیگر فرموده است :
الم تر الی الذین اوتو نصیبا من الکتاب یومنون بالجبت و الطاغوت و یقولون للذین کفروا هوالاء اهدی من الدین آمنو سبیلا … ام یحسدون الناس علی ما آتاهم الله من فضله.
آیا نمی بینی آنان را که بهره ای از کتاب به ایشان داده شده است که به جبت و طاغوت ( خدایان دروغین ) ایمان می آوردند و درباره کافران گویند : اینان از مردمان با ایمان هدایت یافته ترند. آیا به مردم ( مسلمان و رسول خدا ) نسبت به آنچه خدا ( از ایمان و نبوت ) به ایشان داده است حسد می برند ؟
البته جز این دو آیه ، آیات دیگری نیز شاهد بر این مدعاست و در تاریخ صدر اسلام نیز شواهد زیادی در این خصوص به چشم می خورد .

تعریف حسادت

هر که از دیدن یا شنیدن نعمتی مانند مال و فرزند و فضیلت و کمالی مانند علم ، شجاعت و سخاوت که دیگری دارا شده ناراحت و ناخشنود و خشمگین شده و نتواند این نعمت و فضیلت را در او ببیند و گرفته شدن آنرا از او آرزومند باشد خواه تنها گرفته شدن آن نعمت را از او بخواهد یا گرفته شدن از او و رسیدن بخودش را آرزومند باشد این حالت درونی حسادت است و صاحبش را حاسد و آنکه به او حسد می ورزند محسود می گویند.
اگر از اینکه دیگری نعمتی را داراست کراهتی ندارد و گرفته شدن آن را از او  نخواهد و تنها دارا شدن خود را بمانند آن آرزومند باشد این حالت را غبطه می گویند و  غبطه در نعمت های دنیوی مباح و در نعمت های آخرتی مطلوب است باید دانست که تمام طبقات از زن و مرد ، دانا و نادان – پست و شریف ، ثروتمند و تهی دست ،‌ توانا و ناتوان در خط آلوده شدن باین  بیماری کشنده اند و بر هر مسلمانی واجب است که از آن با خبر باشد تا گرفتار  نشود و اگر آلوده شدن به این بیماری کشنده اند و بر هر مسلمانی واجب است که از آن با خبر باشد تا گرفتار نشود و اگر آلوده به آن است به آنچه در درمان آن بیان میشود خود را درمان کند تا به آتش آن در دنیا و آخرت نسوزد.
آیات قرآن درباره حسد
۱- بسیاری از اهل کتاب ( یهود و نصاری ) دوست میدارند که شما را پس از ایمان آوردن ، به کفر بازگردانند زیرا پس از روشن شدن حق بر آنها ، در دل نسبت به شما حسد میورزند ، شما آنها را ببخشید و از ایشان صرف نظر کنید تا خداوند امرش را اجرا کند و خدا بر هر چیز توانا است .
چون حقیقت بر آنها روشن  شده بود ایمان به رسول خدا ( ص ) و قرآن را فضیلتی و  نعمتی برای مسلمان می دیدند که از آثار آن اتحاد دل های آنانست پس حسد پیدا کردند و کوشیدند که این نعمت از مسلمانان گرفته شود .
۲- آنانی که پنهان می کنند آنچه را از آیات و وسایل هدایت فرستادیم پس از آنکه برای مردم روشن ساختیم چنین کسانی را خدا و همه لعنت کنندگان لعنت می کنند.
از این دو آیه و روایاتی که در تفسیر آن رسیده دانسته می شود هر که حقی و فضیلت خدا داده دیگری را نتواند ببیند و گرفته شدن آن را بخواهد و از روی حسادات آن را منکر شود یا پنهان نماید.
چنین کسی سزاوار عقوبت و لعنت خدا و ملائکه و مومنین خواهد بود مانند :
دانشمندان یهود که حق بودن رسول خدا ( ص ) و قرآن را دانستند و چون نبوت ریاست الهی را در غیر خود کراهت داشتند و نمی توانستند ببینند پس از روی حسادت حق را نهان داشتند و از پذیرفتن یهود اسلام را مانع شدند و نیز از فضیلت ایمان و اتحاد مسلمان ناراضی و خشمگین بودند و سعی می کردند ایمان آنها را بربایند و در بینشان اختلاف بیندازند و فتنه برپا کنند
تفصیل حسد ورزی های یهود و نصاری از صدر اسلام تا کنون در تواریخ اسلام ثبت است و حسد ورزی های فعلی آنها هم آشکار است .
حسد آرزوی از بین رفتن نعمت دیگران است. شخصی که چنین صفتی دارد ( حسود ) یا خواسته دیگری ندارد یا اینکه ، علاوه بر آن ، مشتاق است که آن نعمت ، به خودش برسد. در هر دو صورت ، یا از حسود ، گفتار یا کرداری مطابق آرزویش سر می زند، یا نه. به هر حال حقیقت حسد، همین  صفت  نفسانی است و مراتب آن هم در شدت و ضعف متفاوت است، اما حرکات خارجی،‌ از آثار و مقتضاهای آن است .
ظاهرا این صفت، از خصلت هایی است که در باطن همه مردم قرار داده شده و به نسبت اختلافشان ، در توجه به نفس و مراقبت حال و جهاد با آن ، این صفت نیز کم یا زیاد می شود. آثار فراوان و گوناگونی هم بر آن مرتبط می شود که برخی ناپسند، برخی  حرام و برخی کفر و شرکت است و از همه به خدا پناه می بریم .
ظاهر گفتار اکثر علما ، حرمت حسد و وجود مجازات برای ان است، خواه در عمل هم ظاهر بشود و خواه ظاهر نشود. ظاهر گفتار گروه دیگر این است که تا زمانی که این صفت،‌ در  گفتار یا کردار ظاهر نشود،‌ حرام نیست، زیرا حرمت و مجازات، از پیامدهای افعال بدنی است،‌ نه صفات و ملکات نفسی. اما چنانچه از بعضی از روایات بر می آید، بعضی ازصفات قلبی نیز مجازات در پی دارند، هر چند حکم تکلیفی هم نداشته باشند. بنابراین باید بین حرمت و مجازات فرق گذاشت،‌ چنانکه در بحث تجری بیان شده است. و این بحث مجال دیگری می طلبد.
حسد، از زشت ترین صفات  و ناپسند ترین خصلت ها و از چیزهایی است که عقلا و شرعا زشت شمرده  شده است. حسد، در حقیقت خشمگین شدن بر حکم خدا و اعتراض نمودن بر نظام امر او و نپسندیدن احسان او و برتری بخشیدن بعضی از بندگانش بر بعضی دیگر است.

فهرست محتوا :
مقدمه
آیات قرآن درباره حسد
انکار حق اهلبیت از روی حسادت
بخدا پناه می برد از حاسد
ریشه های کفر
فتوای فقه های اسلام
حسادت خوی طبیعی نیست
حس رقابت غیر از حسادت است
حسد با عصمت پیغمبران نمی سازد
عداوت
شرکت و خوف مزاحمت
حرص و طمع
بخل شدید
درمان علمی حسد
زیان های دنیوی حسادت
ناراحتی همیشگی
حسد مانع ایمان آوردن یهودی
برادران یوسف
حدیث از محمد ( ص ) از شب معراج
منابع