ساختار شناسی نقش و رنگ قالی ترکمن

هر طراح برای اینکه بتواند کار قابل قبول ، کامل و زیبا – از نظر بصری – ارائه دهد باید یکسری نکات را در نظر داشته و آنها را رعایت نماید البته این موضوع نباید به اشتباه اینگونه پنداشته شود که طراحی صرفاً کاری از روی یکسری قواعد و فرمول خاص می‌باشد و هر کسی می تواند از فرمول های موجود به نتیجه خوبی برسد ، مطمئنا کار هنری به این شکل نیست ، ( هنرمند ابتدا از طریق دریافت حسی خود اندیشه یا نمادی را انتخاب می کند سپس در مرحله تحلیل با آزادی بیکران تفکر خود و کمک گرفتن از رویا و وحی که خمیر مایه آفرینش است به خلق اثر هنری دست می یابد ) اگر هنرمندی از این طریق به کار خود می پردازد بسیار عالی است چون غریزه و ذات هر انسان و احساس او بهترین معلم او می تواند باشد و در این صورت آن هنرمند دیگر نیازی به توجه آگاهانه به رعایت اصول مبانی ندارد چون به طور غریزی و نا آگاهانه به این کار می پردازد. به هر صورت برای شناخت هر چه بهتر و دقیق تر یک اثر هنری بررسی ساختاری آن مهم می باشد .

برای شناخت نقش های قالی ترکمن نیز که زن ترکمن با درک بی واسطه و مستقیم از طبیعت به خلق آن پرداخته است بهتر است به بررسی ساختاری آن بپردازیم.
این نقوش را می توان از نظر تصویری و ترتیب جایگیری آن در فرش و نوع خود تصویر و همچنین از نظر روانشناسی به درک مفهوم و نوع تفکر طراح آن شناسایی کرد .
در نهایت به فیزیک رنگ و رنگ های بکار رفته توسط هنرمند و علل انتخاب این رنگ ها توجه داشت .

به این ترتیب می توان به شایستگی به شناخت این اثر هنری پرداخت و حل بسیاری از مسائل و نکته های آن آسان تر می شود . به طور کلی (بیشتر طرح ها ساختار* دارند ، ساختار محل قرار گرفتن فرم ها را در طرح مشخص می کند ، ساختار عموماً نظم و ارتباط بین فرم ها را در طرح برقرار می کند شاید بدون توجه آگاهانه به ساختار بتوان طراحی کرد اما هر جا نظم و ترتیب باشد ، ساختار هم وجود دارد . ساختار می تواند مقید ، نیمه مقید یا غیر مقید ، فعال یا غیر فعال ، مرئی یا نامرئی باشد) .
با بررسی تصویری نقوش ترکمن می توان به نظم ذهنی و چگونگی دید زن ترکمن به عناصر اطرافش پی برد ، همچنانکه با توجه به معانی و مفاهیم طرح ها میتوان به نوع تفکر، عقاید ، آداب و رسوم ، خواسته های زن ترکمن و اموری که در زندگی او تاثیر داشته اند ، آگاه شد با درک مفاهیم نقوش در اصل به درک طراح آن پرداخته و به داستان زندگی او واقف آمده ایم .

همان طور که بررسی آثار هر هنرمندی راهی است برای شناخت نوع تفکر ، عقاید و چگونگی زیست او . شاید بتوان نقوش ترکمن را نقوش ، بازنمایی دانست به طور کل ( شکلی که از طبیعت یا دنیای ساخته دست بشر سرچشمه گرفته باشد شکل بازنمایی شده است این بازنمایی ممکن است واقع گرا، ساده شده یا کم و بیش انتزاعی باشد ) . یعنی این نقوش وسیله ای باشند تا محیط زندگی ترکمنان را برای ما نمایان سازند به این نکات در بخش مفاهیم و معانی روانشناسی در نقش های قالی ترکمن پرداخته خواهد شد. عنصر دیگری که در فرش ترکمن جلب توجه می کند و جز خصوصیات آن می باشد رنگ های بکار رفته در آن است همان طور که می دانید هر هنرمندی پیام خود را نیمی از طریق رسم تصویری طرح و نیم دیگر از طریق بکار- گیری رنگ های خاص خود که البته بسته به منظور خود می تواند تاکید بر هر کدام از این موارد داشته ، بیان می دارد ، پس با بررسی رنگ قالی ترکمن چه از نظر روانشناسی و چه فیزیکی نیم دیگر موارد موجود در این قطعه هنری را میتوان شناخت ، در طی سه بخش آخر این فصل به بررسی انواع رنگ، روانشناسی رنگ و فیزیک رنگ در قالی ترکمن می پردازیم.

انواع نقش در قالی ترکمن

نقش در قالی ترکمن نشانگر توانایی ذوق و ابتکار هنرمند می باشد با نگاه به نقش قالی می توان به فرهنگ ، تاریخ ، سنت و نوع نگاه طراح آن پی برد و با توجه به بیان یک هنرمند نیز می توان طرز زندگی و خواسته های مردم آن زمان را شناخت جدا از بیان خاص برای هر طراح یک تقسیم بندی کلی نیز در مورد طرح قالی وجود دارد و آن بدین صورت است که می توان خط های بکار رفته در طرح و نقشه قالی را به دو دسته شکسته و دوار تقسیم نمود خطوط شکسته و مستقیم بیشتر مخصوص ایلات و کارگاه های کوچک روستایی است قسمت اعظم قالی هایی که تا قبل از دوران صفویه بافته می شده جزء این دسته هستند این طرح ها نیاز به کاغذ طراحی نداشتند و طرح به سادگی در ذهن بافنده نقش می بسته است .

فهرست محتوا :

منظور از ساختار شناسی
انواع نقش در قالی ترکمن
مفاهیم و معانی روانشناسی در نقش های قالی ترکمن
انواع رنگ در قالی ترکمن
روانشناسی رنگ در قالی ترکمن
فیزیک رنگ در قالی ترکمن