آلودگی آب آشامیدنی

یکی از اولین مواردی که هر جهانگرد در خلال مسافرت های خود در نظر می گیرد کیفیت آب آشامیدنی کشور مقصد است. متأسفانه اکثر کشورهای جهان به دلایل مختلف فاقد آب آشامیدنی سالم هستند. محققین عقیده دارند در حدود ۸۰ درصد کل بیماری ها به دلیل مصرف آب آشامیدنی ناسالم و غیر بهداشتی روی می دهند. براساس بررسی های دیگر مشاهده شده است که بیش از جمعیت کشورهای آسیایی ، آفریقایی و آمریکای لاتین از داشتن منابع آب سالم به منظور آشامیدن ، شستشو و انجام امور بهداشتی محروم هستند.
EPA1 به منظور تعیین کیفیت آب آشامیدنی مناسب استانداردهای مختلفی را به وجود آورده است. انی سازمان استانداردهای آب آشامیدنی را به دو دسته تقسیم بندی کرده است که در زیر به آنها می پردازیم :
۱- استانداردهای اولیه ۲
۲- استانداردهای ثانویه ۳
استانداردهای اولیه : این استانداردها در واقع تعیین کننده حداکثر میزان مواد آلاینده  موجود در آب بر مبنای معیارهای سلامتی انسان است.
استانداردهای ثانویه : این استانداردها از نظر اهمیت نسبت به استانداردهای اولیه در رده دوم قرار می گیرند و در برگیرنده برخی ویژگی های ظاهری و فیزیکی آب نظیر بو ، رنگ و برخی ویژگی های غیر ظاهری آب مانند سختی و خورندگی هستند.
استانداردهای اولیه
براساس این استاندارد ،‌ مواد شیمیایی ، معدنی ، آلی ، عناصر رادیواکتیو و آلاینده های میکروبیولوژی از جمله موادی هستند که حداکثر غلظت آنها نقش تعیین کننده ای در کیفیت آب آشامیدنی دارد. در جدول ۱ فهرستی از این استاندارد ها (حداکثر مقدار آلاینده ) آورده شده است.
براساس یک تقسیم بندی ترکیبات آلی آلاینده به سه گروه طبقه بندی می شوند که عبارتند از :
۱- مواد آلی سنتز شده ۲ (SOCs) : این مواد ترکیباتی هستند که در طیف وسیعی به منظور مصارف کشاورزی و صنعتی تولید می شوند. در بین این ترکیبات آفت کش ها وسموم علف کش در درجه اول اهمیت قرار گرفته اند.
۲- تری هالومتان ها ۳ (THMs) :‌این مواد از ترکیبات جنبی فرآیند کلرزنی آب به شمار می آیند و عبارتند از : کلروفروم (CHCl3) ، برمودی کلرومتان (CHBrCl2) ، دی برموکلرومتان (CHBr2Cl) و برموفوم (CHCl3) .
۳- مواد آلی فرار ۴ (VOCs) : این ترکیبات مواد آلی سنتز شده ای هستند که در دمای اتاق تبخیر می شوند ، از جمله این ترکیبات می توان مواد آلی رقیق ساز مانند انواع تینرهای رنگ ، چسب و برخی حشره کش ها رامی توان نام برد. از جمله ترکیبات شاخص این گروه نیز می توان بنزن ،‌ تتراکلرید کربن ، ترین کلرواتان (TCA) ،‌ تری کلرواتیلن (TCE)  و وینیل کلراید را نام برد.
از دیگر مواد آلاینده آب می توان مواد رادیواکتیو را نام برد که در چند سال گذشته سازمان بهداشت جهانی بر آنها تأکید بسیار کرده است. برخی مواد رادیواکتیو یا هستک های رادیواکتیو به طور طبیعی در منابع آب های زیرزمینی وجود دارند که از آن جمله رادون و رادیوم ۲۲۶ را می توان نام برد. اما برخی دیگر از این مواد مانند استرانسیوم ۹۰ و تریتیوم از آلاینده های آب های سطحی هستند که در اثر آزمایشات اتمی ( به صورت انفجارات سطحی یا هوایی) بر سطح زمین می بارند. حداکثر غلظمت مجاز برای رادیوم ۲۲۶ و رادیوم ۲۲۸ برابر ۵ پیکوکوری در لیتر (pCi/l) و برای عناصری که ذرات آلفا متصاعد می کنند ( در حالت فعالیت ناخالص ) شامل رادیوم ۲۲۶ ، رادون برانگیخته و اورانیوم برابر ۱۵ پیکوکوری برلیتروبرای عناصری که ذرات بتا و فوتون های رادیواکتیو تابش می کنند به صورت دز سالیانه وارد شده به بدن یا اندام مشخص برابر mrem/Yr 4 در نظر گرفته شده است.
از مهمترین هستک های رادیواکتیو موجود در آب آشامیدنی گاز رادون محلول در آب است. این گاز بدون رنگ ، بو و مزه به طور طبیعی در برخی آب های زیرزمینی وجود دارد. این گاز یک ماده غیر معمول است زیرا خطر آفرینی آن در اثر آشامیدن آب الوده نیست بلکه تنفس این گاز پس از آزاد شدن در هوا خطرناک است. هنگامی که آب آلوده حرارت داده شود ویا به هم زده شود گاز رادون آزاد می گردد. این گاز از جمله عوامل اصلی بروز سرطان ریه است.
۵- پنچمین گروه از آلاینده های اولیه که حداکثر غلظت مجاز آنها تعیین شده است آلاینده های بیولوژیک هستند. میزان آلودگی میکروبی را می توان از طریق بررسی وجود هریک از میکروارگانیسم های بیماری زا در آب ارزیابی کرد. این روش اگرچه روش مناسبی جهت ارزیابی آب است اما بسیار وقت گیر و مشکل است. بنابراین می بایست از روش های ساده تری استفاده کرد. روش های ساده ارزیابی عمدتاً مبتنی بر وجود میکروارگانیسم های شاخص آلوده کننده آب هستند. برای مثال وجود باکتری های کلی فرم ( وبه طور ویژه E.Coli  )شاخصی از آلودگی بیولوژیک آب است. آزمایشات پاتولوژیک نشان می دهد که در هر گرم مدفوع انسان در حدود ۵۰ میلیون عدد باکتری کلی فرم وجود دارد براین اساس غلظت باکتری های کلی فرم در یک نمونه فاضلاب شهری تصفیه نشده در حدود چندین میلیون عدد در ۱۰۰ میلی متر فاضلاب خواهد بود. در این حالت در صورتی که آب آشامیدنی به وسیله فاضلاب شهری آلوده شده باشد. باکتری های کلی فرم حتماً در آن وجود خواهند داشت بر همین اساس حضور باکتری های کلی فرم در آب آشامیدنی معیار مناسبی جهت تعیین استانداردهای بیولوژیک این گونه آب ها است. سازمان بهداشت جهانی حضور یک عدد کلی فرم در ۱۰۰ میلی لیتر آب آشامیدنی را به عنوان استاندارد بیان داشته است. بدیهی است که مصرف آب های آشامیدنی با غلظت بیش از یک عدد کلی فرم در ۱۰۰ میلی لیتر از نظر بهداشتی خالی از اشکال نیست.
این فرضیه که عدم وجود کلی فرم ها در آب آشامیدنی شاخص عدم حضور سایر میکروارگانیسم های بیماری زا در آب می باشد،‌ مبتنی بر دو پایه است :
۱- در جوامع انسانی راه های محدودی جهت ورود عوامل بیماری زا به فاضلاب وجود دارد. حال آنکه مدفوع انسان در برگیرنده میلیون ها عدد باکتری کلی فرم است.
۲- اکثر بیماری های آب زاد که میزبان آنها انسان است در خارج از بدن میزبان از سرعت رشد کمتری نسبت به کلی فرم ها برخوردار هستند. از مجموع این عوامل بطور آماری می توان نتیجه گرفت که نسبت پاتوژن ها به کلی فرم به اندازه ای کم است که در صورت عدم حضور کلی فرم ها در آب سایر گونه های پاتوژن در آب وجود نخواهند داشت.

فهرست محتوا :
مقدمه
استانداردهای اولیه
استانداردهای ثانویه
سیستم های تصفیه آب
هماوری و انعقاد
ته نشست و صاف کردن
گند زدایی
مهار فاضلاب WasteWater Treatment
درجه مهار فاضلاب Degree of Waste Water Treatment
فرآیند های مهار ابتدایی Primary Treatment Processes
فرآیند های مهاری ثانویه Secondary Treatment Processes
روش های بیولوژیک
تصفیه مایعات زاید آلوده (‌پساب ها ، آب زهکش ها ، زهاب کارخانه ها …)
تصفیه بیولوژیک درجا