حفاظت صنعتی و رشد ایمنی شغلی

تا اواخر قرن هیجدهم مخاطرات صنعتی مفهوم امروزی در زندگی بشر وجود نداشت و مسئله حفاظت و حراست از نیروی انسانی و سرمایه و ایجاد یک محیط سالم و ایمن کاری و شغلی مورد توجه نبود. محیط‌های کاری و تولیدی به صورت کارگاه‌های کوچک و گروه انگشت شماری کارگر و کارمند بودند و عمدتاً در فضاهایی که وسعت آنها از یکی دو اتاق تجاوز نمی‌کرد با وسایل و ابزار ساده دستی به امر تولید (ساخت کالاها یا ارائه خدمات) اشتغال داشتند. و طبیعتاً اداره امور چنین سازمان‌هایی هم به دست صاحبان و مالکان آنها انجام می‌پذیرفت.

قبل از انقلاب صنعتی برای ایجاد انرژی و حرکت و انجام کارها از وسایل و ابزار دستی ـ عموماً بی‌خطر یا کم خطر ـ استفاده می‌شد و عمدتاً با نیروی ماهیچه‌ها به حرکت در می‌آمد و برخورد با قسمت‌های گردنده آن وسایل و ابزار خطرات زیادی ایجاد نمی‌کرد.

در عین حال در سیر تطور و تحول ابزار تولید در طی اعصار و قرون قبل از انقلاب صنعتی، انسان بعد از استفاده از نیروی ماهیچه‌های خود از انرژی‌هایی نظیر انرژی حیوانات، باد و جریان آب استفاده کرد.

با وقوع انقلاب صنعتی ـ که از انگلستان شروع شد و به سرعت به همه جای اروپا سرایت کرد ـ ماشین وارد عرصه تولید شد و نیروی محرکه مکانیکی و الکتریکی به وجود آمد و با گسترش اختراعات و اکتشافات به تدریج کارهای دستی به کارهای ماشینی تبدیل شد. در نتیجه تقسیم کار به مقدار زیاد و افزایش میزان تولیدات و سرعت در کارها این وضع آرام به یکباره دستخوش تغییر و تحول بنیادی شد.

در این زمان خطرات محیط‌های صنعتی در کنار ماشین‌ها شروع شد و افزایش یافت و با پیدایش وسایل ماشینی خطرناک و نیز بر اثر توسعه حمل و نقل و سیستم‌های ارتباطی، دگرگونی‌های زیادی در وضع صنایع ایجاد شد. استفاده از انرژی ماهیچه‌ای، حیوانات، باد و جریان آب به حداقل رسید و استفاده از انرژی جریان الکتریسیته، انرژی بخار (از طریق ماشین بخار و توربین بخار) و انرژی سوخت (گازهای ناشی از سوختن بنزین و گازوئیل) بسط یافت وجایگزین آنها شد. در واقع وسایلی که ازخودنیروتولید میکرد به کار گرفته شد.

البته قبل از انقلاب صنعتی، انجام کارهای مختلف برای انسان بسی دشوار و طولانی بود. چون تمام کارها با استفاده از انرژی ماهیچه‌ها یا انرژی حرکت جانوران انجام می‌شد که بسیار ضعیف و محدود بود. حال آنکه انواع ماشین‌ها کارهای سخت را به سرعت و آسانی انجام می‌دهند و در همه جا به انسان کمک می‌کنند که زندگی را آسانتر، آسوده‌تر و با رفاه بیشتر بگذارند.

اصولاً اصطلاح «انقلاب صنعتی» به یک دوره طولانی و پرتحرک نزدیک به دو قرن (هیجدهم و نوزدهم) اطلاق می‌شود که در آن تحولات صنعتی و متعاقبش پیشرفت‌ها و دگرگونی‌های اجتماعی، اقتصادی، سیاسی و فرهنگی چشمگیری روی داده است.

انقلاب صنعتی با اختراع ماشین بخار (۱۷۸۲) توسط «جیمز وات» حاصل شد و جهشی در صنایع نساجی و به دنبالش در صنایع دیر در انگلستان ایجاد کرد. سپس با اختراع وسایل ماشینی متعدد (به منظور تغییر و تبدیل انرژی) به سرعت در تمام اروپا و آمریکا و بعد هم در نقاط دیگر جهان گسترش یافت.

تا اواخر قرن هیجدهم میلادی ماشین در امر تولید وارد نشده بود و کارگر مهمترین عامل به شمار می‌رفت. صنعتگران و صاحبان فنون مختلف با وسایل و ابزار تولید که متعلق به خودشان بود، در خانه‌ها، دکان‌ها یا کارگاه‌های کوچک خود به امر ایجاد و تولید مصنوعات و فروش آنها اشتغال داشتند.

ابزار، ادوات و وسایل تولید بسیار ساده و ابتدایی بود و روش‌های قدیمی و ساده در امر تولید به کار می‌رفت و در نتیجه بازده کارگران کم بود. در نتیجه محصولات تولید شده نمی‌توانست جوابگوی احتیاجات و نیازهای روز افزون مردم جوامع مختلف باشد.

در نتیجه انقلاب صنعتی و اختراع و تکامل ماشین‌های تولید جدید، محیط کار از خانه‌ها و کارگاه‌های کوچک به کارخانه‌ها کشانده شد و در نتیجه روابط صنعتی چهره جدید به خود گرفت. بر تعداد کارگران کارخانه‌ها نیز روز به روز اضافه شد و کشاورزان روی به صنایع آوردند.

در شرایط و روش‌های کار بهبود حاصل شد و «تولید انبوه» ایجاد کردید، و در عین حال روش‌های تولید پیچیده شد و کارگران در اثر کار با ماشین آلات و ابزار صنعتی و نیز مواد شیمیایی روز به روز در معرض خطرات جدیدی قرار گرفتند. در واقع صنایع «کارگر» به صنایع «سرمایه بر» تبدیل شدند.

ورود ماشین در عرصه تولید و تغییر و تبدیل در وسایل، ابزار و ادوات کار و به دنبال آن تغییرات ناگهانی و غیر منتظره در روش‌های تولید ـ گرچه به تدریج به کندی صورت می‌پذیرفت ـ آن چنان اثرات همه جانبه و عالمگیری داشت که در سال ۱۸۳۷ دانشمندی به نام «جروم آدلف بلانکی» آن را «انقلاب صنعتی» نامید. انسان در این هنگام با مسائلی مواجه شد که سابقه و تجربه‌ای از آنها نداشت.

انقلاب صنعتی گر چه برای انسان رفاه و آسایش زیاد در زندگی به همراه آورد و باعث گسترش و پیشرفت در کلیه مظاهر و شئون حیات شد، لکن جنبه‌های منفی هم دارد که مهمترین آنها حوادث صنعتی، سر و صدا، آلودگی محیط زیست و آلودگی هواست.

تعداد صفحات پروژه : ۷۷
نوع فایل : ورد ۲۰۰۳ (.doc)