آبیاری سطحی

آبیاری سطحی

در بسیاری از مناطق دنیا به منظور تامین آب لازم برای رشد محصولات از آبیاری  استفاده می شود . در مناطق خشکی چون خاورمیانه ، هند ، غرب آمریکا و نقاطی از استرالیا یا بارندگی نیست یا مقدار آن کم است و آب لازم برای محصولات بطور کلی از طریق آبیاری تامین می شود . در نقاط مرطوب و معتدلی چون آفریقای مرکزی ، آسیای جنوب شرقی و اروپا گرچه محصولات با بارندگی طبیعی رشد می کنند ولی غالبا آب باران کافی نیست و بخوبی توزیع نمی شود . در این مناطق برای افزایش محصول و بالا بردن کیفیت آن گاهی از آب اضافه به عنوان مکمل باران استفاده  می شود.

از مجموع هزار میلیون هکتار زمین زیر کشت دردنیا تنها دویست میلیون هکتار (۲۰%) آبیاری می شود. این مقدار زمین بیش از ۴۰%‌ از محصولات کشاورزی دنیا را فراهم می کند. بنابراین نیاز به تولید بیشتر محصولات کشاورزی ایجاب می کند که مناطق آبیاری شده توسعه داده شوند و طرح های موجود نیز تکامل یابند.

سیستم های انتقال آب

جابجائی آب در شبکه های ابیاری توسط  مجموعه ای از کانال ها ، لوله ها و ابنیه های وابسته به آن صورت می گیرد که انتقال ،کنترل ، تنظیم و اندازه گیری آب توسط آنها انجام می شود.

سیستم  های کاربردی آب در مزرعه

سیستم های آبیاری مجموعه روش ها و امکاناتی است که آب توسط آنها در دسترس گیاه قرار می گیرد .

سیستم های آبیاری علی الاصول دو گونه اند :
الف- سیستم های آبیاری سطحی
ب- سیستم های آبیاری تحت فشار

در آبیاری سطحی که معمولی ترین نوع آبیاری در مزرعه است آب به روش هائی مانند :

کرتی ، نواری ، فارو

در سطح مزرعه پخش می شود . این روش ها از تکنولوژی ساده ای برخوردارند. گرچه ممکن است تلفات آب در آنها زیادتر از سیستم  های تحت فشار باشد اما به دلیل سادگی و بکارگیری نیروی زیاد کارگر در کشورهای در حال توسعه با استقبال بیشتری مواجه بوده اند.
در روش های ابیاری تحت فشار آب از طریق سیستم  لوله در مزرعه توزیع و پخش می شود. در برخی از این سیستم  ها آب در داخل لوله ها تحت فشار نسبتا زیاد است مانند روش های آبیاری بارانی حال آنکه در برخی دیگر فشار آب در محل خروج آب از لوله کم می باشد مانند روش های آبیاری قطره ای . از انواع روش های بارانی می توان :
آبیاری با لوله های متحرک
آبیاری با لوله های چرخدار
آبیاری با سنترپیوت
آبیاری با آبپاش تفنگی
گرچه در سال های اخیر استفاده از شیوه های آبیاری بارانی  و قطره ای رشد سریعی داشته اند ، لکن روش قدیمی آبیاری سطحی هنوز رایجترین شیوه در دنیا است .
بیش از ۹۵% از کل آبیاری به این طریق انجام می شود و احتمالا در آینده نیز چنین خواهد بود .

آبیاری کرتی

استفاده از کرت ساده ترین و رایجترین راه در تمام روش های آبیاری سطحی است. در این روش مزرعه به شکل یک یا چند کرت قسمت بندی می شود. هر کرت زمین سطحی است که اطراف آن را پشته های خاکی احاطه کرده است و آب درون آن انباشته می شود و بتدریج در خاک نفوذ می کند.
اندازه کرت به عوامل زیر بستگی دارد :
عمق آبیاری ، اندازه مزرعه ، شیب زمین ، شیوه زراعت

نوع خاک ، مقدار جریان و عمق آبیاری

این سه عامل در تعیین اندازه کرت ها مهمترین نقش را ایفا می کنند .
وقتی خاک شنی باشد آب به سرعت در آن نفوذ می کند. این بدان معناست که بایستی کرت ها کوچک باشند تا آب سریعا توزیع شود حتی زمانی که مقدار جریان زیاد است.

وقتی خاک رسی باشد آب بکندی در آن نفوذ می کند و توزیع آب روی سطح خاک زمان بیشتری لازم دارد. پس کرت ها می توانند بزرگ باشند، حتی زمانی که مقدار جریان کم باشد معمولا می توان کرت ها را بزرگتر گرفت دلیل این کار سرعت توزیع آب روی سطح خاک است.

فهرست محتوا :

مقدمه
سیستم های انتقال آب
سیستم های کاربردی آب در مزرعه
آبیاری کرتی
نوع خاک ، مقدار جریان و عمق آبیاری
اندازه مزرعه
شیب زمین
شیوه زراعت
شکل کرت
انواع زراعت
پشته های خاکی
نحوه آبیاری کرت ها
شیوه های انتقال آب
فرسایش خاک
آبشویی
زهکشی
خطاهای رایج
آماده کردن نا مناسب زمین
کرت هایی که بیش از یک نوع خاک دارند
برنامه زمانی ثابت
راندمان
آبیاری نواری
اندازه و شکل نوار
نوع خاک ، مقدار جریان در واحد ، عمق آبیاری و شیب زمین
اندازه و شکل مزرعه
شیوه زراعت
شیب نوار
آبیاری نوارها
علاوه بر خطاهای موجود در کرت ها در آبیاری نواری یک مورد دیگر هم وجود دارد
به کارگیری مقدار جریان نا مناسب
راندمان
آبیاری ردیفی
شکل شیارها
مقدار جریان
نوع خاک
نوع محصول
فاصله شیارها
حرکت آب در خاک
نوع گیاه
شیوه زراعت
طول شیارها
نوع خاک ، مقدار جریان ، عمق آبیاری و شیب زمین
اندازه و شکل مزرعه
شیوه زراعت
شیب شیارها
انواع گیاهان
آبیاری شیارها
آبیاری شیارها بصورت یک در میان
زمان پیشروی خیلی طولانی می شود
زودتر متوقف کردن جریان آب ورودی
مسدود کردن انتهای شیار
راندمان
منابع