درخت سنجد

درخت سنجد رویشگاه طبیعی وسیعی در اروپا و آسیا دارد، در جنوب اروپا، باختر و شمال مرکزی آسیا تا هیمالیا به طور بومی می‌ روید. در منابع علمی ایرانی ، وجود سنجد به طور طبیعی ، در خراسان ، کردستان ، آذربایجان ، جبال بختیاری و دره کرج ذکر شده است.

نویسنده خود شخصا آن را به طور طبیعی ، به صورت آمیخته با گونه‌های زرشک ( Berberis )، شن ( Lonicera Floribunda )، دغدغک ( Colutea Persica )، سیب ( Malus Pumila )، نسترن ( Rosa. Sp. )، ارژن ( Amygdalus reuteri )، کیالک ( Crataegus azarolus L. Subsp. Aronica (L.) Rield 1969 )، خشک ( Daphne angustifolium )، کیکم ( Acer cinerascens )، بخورک ( Amygdalus Lycioides Var. liciodes ) و بنه ( Pistacia SPP. ) در سیمای خاصی از جنگل‌های نیمه خشک کشور ، در کرانه رودخانه زنیان فارس یافته است.

اما رویشگاه سنجد چه در ایران و چه در نقاط دیگر ، بر اثر کاشت دستی توسعه یافته است به نحوی که در برخی نقاط، به دنبال زادآوری ، درخت به طور طبیعی تجدید حیات نموده و رفته‌ رفته حالت اهلی پیدا کرده و رویشگاه آن وسیع تر شده است.

ویژگی‌ های گیاه‌ شناسی و جنگلی درخت سنجد

سنجد درختی است از تیره Eleagnaceae ، خاردار که تا به ۱۰ متر بلندی می‌رسد. برگ‌ها خزانی ، باریک ، کشیده ، نوک تیز ، با دمبرگ کوتاه ، سبز نقره ای ( خاکستری ) در رویه بالا ، نقره‌ای در رویه زیرین ، از نظر ظاهری همانند برگ بید یا برگ زیتون یا نوعی گلابی به نام Pyrys salicifolia ، تک پایه ، گل‌ ها به شکل زنگوله ، خوشه‌ ای بدون گلبرگ ، به رنگ زرد از داخل و نقره‌ ای از خارج ، بسیار معطر که معمولاً به صورت نر ، ماده ، و نر ـ ماده ، از اواسط تا اواخر بهار ظاهر می‌شد، گل‌ های نر دارای ۴ پرچم و گل‌های ماده فقط یک مادگی دارد.

میوه سنجد سته ( Drupe ) خوراکی است با مزه تقریباً ترش ـ شیرین، به شکل بیضوی، به رنگ زرد یا قرمز، تنه و شاخه‌های درخت قابل انعطاف است و از این رو به ندرت می‌توان آن را با ساقه‌ ای کشیده ( خدنگ ) مشاهده نمود. سنجد و کلیه دیگر گونه‌ های تیره Eleagnaceae ازت جوی را در خاک تثبیت می‌کنند.

درختی است روشنی‌ پذیر ( روشنی پسند ) که سایه اندک را تا حدی تحمل می‌کند. به خشکی محیط و شوری و قلیاییت خاک بسیار مقاوم می‌باشد ، چنانکه در خاک‌ های با pH کمتر از ۶ به خوبی نمی‌روید. در برابر بادهای شدید ایستادگی می‌نماید، حتی در فقیرترین خاک‌ها و از جمله بر شن‌ های ساحلی ( وارنا ـ بلغارستان ) و شن‌ های بیابانی ( کاشان ) توان زیست و رشد دارد. مقاومت آن به سرما و گرما نیز قابل ملاحظه است، چنانکه دمای تا ۹- و ۴۶+ درجه را تحمل می‌نماید.

سنجد با بذر ، قلمه و خوابانیدن قابل تکثیر است. در ایجاد باغ‌های سنجد از قلمه‌ های کاشته شده در خاک‌ های شنی ، پس از ریشه‌دار شدن استفاده می‌شود. برای بذرکاری ، هسته سنجد را در آبان ماه در خاک سبک می‌کارند و از هر کیلوی آن می‌توان ۱۱۰۰-۱۲۰۰ نهال به دست آورد، زیرا رویایی ( قوه نامیه ) آن قابل ملاحظه و در حدود ۹۰ درصد گزارش شده است.

فهرست محتوا :

گونه چوبی سنجد کردستان
نام‌ های فرانسوی
نام‌ های انگلیسی
نام‌ های آلمانی
نام فارسی
نام‌ های محلی
زیستگاه
ویژگی‌ های گیاه‌ شناسی و جنگلی
آفات و بیماری‌ ها
سنجد در خارج از زیستگاه طبیعی
مصارف
ملاحظات
فصل اول
آزمایش‌ های خواص فیزیکی چوب در گونه سنجد
تعیین میزان رطوبت چوب در حالت تعادل
آزمایش خشک در صفر درصد رطوبت
آزمایش نمونه‌ ها در حالت اشباع
فرمول‌ های آزمایشات خواص فیزیکی
فصل دوم
آزمایش‌ های خواص مکانیکی چوب در گونه سنجد
آزمایش اندازه‌ گیری مقاومت به ضربه
آزمایش سختی ( برینل )
آزمایش مقاومت به خمش ( مدول الاستیسیته )