بانک پروژه

با شروع ماه مبارک رمضان خوب است که بیشتر در مورد فواید روزه و روزه داری بدانیم تا دلیل این دستور اسلام را بهتر درک کنیم و دین خود را بهتر بشناسیم. روزه گرفتن علاوه بر تعالی روح، به لحاظ پزشکی برای جسم نیز فواید بسیار  ارزشمندی دارد. می توان گفت که در همه ادیان بر روزه داری تاکید شده است.

علم درباره فواید روزه گرفتن چه می گوید؟ آیا روزه گرفتن برایمان خوب است؟

ایده اینکه حذف غذا خوردن می تواند سالم باشد شاید در ابتدا متناقض به نظر برسد، چون غذاها حاوی مواد مغذی هستند و شما به آنها نیاز دارید. جواب اینکه روزه می تواند سالم باشد یا خیر بیش از مقدار کالری و اینکه چه زمانی غذا می خورید به اینکه در چه شرایطی روزه می گیرید وابسته است.

محدود شدن کالری و تاثیر آن در سلامتی

بنجامین فرانکلین ( یکی از اولین بنیان گذاران ایالات متحده ) می گوید: برای بالا بردن طول عمرت، غذایت را کمتر کن. تحقیقات نشان داده کاهش مجموع کالری مصرفی در روز می تواند عمل برخی آنتی اکسیدان ها در کاهش عوامل بالا برنده سن در مغز و بدن را تقلید کند.

به عبارت دیگر، یکی از قوی ترین شاخص های طول عمر غذایی که می خورید نیست بلکه مقدار غذایی است که می خورید. آنهایی که کمتر غذا می خورند بیشتر هم زندگی می کنند.

با این حال اگر کاهش کالری دریافتی بیش از حد باشد و این کار به صورت مداوم ادامه پیدا کند بدن این شرایط را یک عامل استرس زا قلمداد می کند. پس قرار نیست خود را کاملا از غذا خوردن محروم کنیم.

برای مثال اگر یک فرد دو روز چیزی نخورد دچار نشانه هایی مانند مقاومت به انسولین می شود و همین می تواند در برخی موارد منجر به دیابت شود. در کنار افزایش هورمون های استرس و مقاومت به انسولین، بدنتان می تواند به حالتی برود که به آن قحطی زدگی بدن می گویند، در این شرایط سوخت و ساز بدن کاهش پیدا می کند ( کمتر کالری می سوزانید ). حتی بدتر از این، ممکن است بدن چربی هایی که دارد را حفظ کند.

روزه داری متناوب چیست؟

روزه داری متناوب یعنی مدتی روزه بگیرید و سپس مدتی استراحت کنید. در واقع نوعی رژیم غذایی به حساب می آید.

محققان می گویند روزه داری متناوب می تواند برای بدن و وزنتان مفید باشد. در تحقیقی که روی روزه داری های دینی مانند رمضان صورت گرفت محققان متوجه شدند کسانی که اقدام به روزه داری در این ماه می کنند در واقع دچار هیچگونه مشکل متابولیک مربوط به محدود شدن کالری ها نمی شوند.

آنچه دیگر تحقیقات درباره تاثیر روزه داری متناوب بدست آوردند:

آیین ۲۱ روز روزه داری دانیل ( در این رسم فرد محصولات حیوانی و غذاهای حاوی مواد نگه دارنده را مصرف نمی کند ) باعث بهبود پارامترهای سلامت و کاهش خطر بیماری های قلبی می شود.
روزه ارتدوکس یونانی نشان داده که می تواند باعث بهبود شاخص های LDL/HDL شود.
روزه داری در طول ماه رمضان نشان داده که می تواند تاثیری مثبت روی سیستم ایمنی بدن بگذارد، و همچنین التهاب را پایین آورده و سطح کلسترول را بهبود ببخشد.

مسلما به تحقیقات بیشتری نیاز است تا کاملا متوجه شد چرا روزه داری تاثیرات مثبتی روی سلامتمان دارد.

موضوع فقط مقدار کالری یا عنصر مذهبی نیست، در موارد بالا روزه داری سالم چیزی است که در چارچوب ذهن نیز رخ می دهد و باعث پاکی روحی، احساسی و فیزیکی است. ذهن و بدن با هم درگیر می شوند تا به نتیجه ای سالم برسند.

در مقابل، روزه داری ناسالم یعنی فرد فقط روی محروم ساختن خود تمرکز کند، یعنی بدون برنامه ریزی فقط قصدش کاهش غیر هوشمندانه کالری ها باشد.

فواید روزه گرفتن برای دستگاه های بدن

فایده روزه گرفتن برای دستگاه گوارش

پزشکان معتقدند که روزه گرفتن به مدت یک ماه سیستم بدن را بازسازی می کند. سلول های دستگاه گوارش از ریزش بالایی برخوردارند، چون به مدت یک ماه سیستم گوارشی بدن کم تر فعالیت می کند، امکان تجدید این سلول ها وجود دارد، هم چنین میزان متابولیسم افزایش یافته و سوخت و ساز بدن را تحت تاثیر قرار می دهد، در نتیجه میزان فعالیت های متابولیسمی به حد نرمال می رسد. بنابراین دستگاه گوارش بعد از ماه رمضان بهتر به فعالیت خود ادامه می دهد.

اثر روزه گرفتن بر سلامت مغز

هنگامی که فرد سالمی بیش از حد غذا مصرف می کند، نوعی اختلالات در مغز او ایجاد می شود. با روزه داری، در مغز بعضی تغییرات شیمیایی رخ می دهد که برای سلامت مغز مفید است. پروتئین هایی که به هنگام ورزش کردن در مغز تولید می شوند پروتئین های نوروتروفیک است، که این پروتئین ها با روزه داری در ماه رمضان نیز در مغز تولید می شوند و مدار های عصبی فعال می گردند. رشد و فعال شدن آن ها به تشکیل سیناپس های مغز کمک می کند. هم چنین باعث تولید کتون ها می شود که یک منبع انرژی برای عصب است و در توانایی ارتباط با دیگران و صبر و حوصله تاثیر مثبت دارد و همچنین از ابتلا به بیماری های آلزایمر و پارکینسون جلوگیری می کند.

تاثیر روزه گرفتن بر پوست بدن

روزه داری در ماه رمضان برای پوست هم تاثیرات مثبت و هم منفی دارد. چون در طی این ماه، بدن اقدام به پاکسازی می کند، در طی روز های اول ماه رمضان این پاکسازی به شکل جوش در صورت ظاهر می شود. اما بعد از اینکه بدن، خود را با شرایط جدید مطابقت داد این جوش ها از بین می روند به شرطی که در زمان افطار تا سحری به اندازه کافی آب مصرف کنید. زیرا آب به دفع سمومی که به شکل جوش ظاهر شده اند کمک می کند. هم چنین افرادی که دارای بیماری های پوستی همانند کهیر هستند، روزه گرفتن به درمان سریع تر آن ها کمک  می کند.

سلامت قلب با روزه داری در ماه رمضان

روزه گرفتن در رمضان علاوه بر فواید دیگر، مهم ترین فایده ای که دارد بهبود سیستم قلب است. روزه داری سکته قلبی را کاهش می دهد. به این صورت که، میزان هموسیستئین که دلیل اصلی سکته قلبی است، کاهش می یابد. از طرف دیگر، روزه داری نارسایی قلبی را بهبود می بخشد، روزه داری با کاهش فشار خون و بهبود تپش قلب بیماری های قلبی را کاهش می دهد.

کاهش وزن به کمک روزه گرفتن در ماه رمضان

برخی افراد چاقی که می خواهند در ماه رمضان لاغر تر شوند، به جای این که به وزن ایده آل خود برسند، برعکس چاق تر می شوند. دلیل آن هم می تواند پرخوری های بعد از افطار و سحری و کم تحرکی باشد. بنابراین در این موارد باید نکاتی را رعایت کرد.

• نباید وعده ی سحری را حذف کرد چون با حذف این وعده، میزان قند خون افت کرده و فرد در طول روز تمایل به پر خوری و یا خوردن غذا های پرکالری پیدا می کند.
• خوردن غذا های پرچرب در سحری توصیه نمی شود.
• باید با آب ولرم افطار کرد.
• فاصله بین افطار تا شام زیاد نباشد.
• به شرطی که شام سبک باشد.

سم زدایی از بدن با روزه گرفتن

چربی های مواد غذایی مصرف شده و جذب شده توسط بدن در طی چندین ماه، در  روزه داری ماه رمضان  پاکسازی می شوند. به خصوص غذا هایی که دارای مواد افزودنی هستند و به مرور زمان تبدیل به سم می شوند. وقتی فرد روزه دار است بدن او برای هضم غذا انرژی صرف نمی کند، به جای آن انرژی خود را برای سوزاندن آن اضافات صرف می کند و با باز سازی بدن، سلول های جدید تری تولید می کند.

افزایش ایمنی بدن با روزه گرفتن

روزه داران حداقل مواد غذایی را دریافت می کنند، این کار باعث فعال شدن سیستم ایمنی بدن می شود. اما نباید در مصرف غذا بعد از افطار زیاده روی کنند و  باید برنامه غذایی صحیحی را برای ماه رمضان خود داشته باشند. هم چنین در سالمندان که دچار بیماری های خاصی هستند در صورت روزه گرفتن سیستم ایمنی بدنشان برعکس عمل کرده و بسیار پایین می رود، در صورت روزه گرفتن هم باید تحت نظر پزشک اقدام به روزه داری کنند.

تاثیر مثبت روزه گرفتن بر بیماری‌ها

امروزه تأثیر مثبت روزه بر بسیاری از بیماری‌ها به اثبات رسیده است. مهمترین این بیماری‌ها عبارتند از :

• امراض دستگاه گوارش از قبیل التهاب حاد معده
• چاقی
• تصلب شرایین، بالا رفتن فشار خون
• آسم
• اختلالات روانی و اخلاقی

تاثیر روزه در پیشگیری از بیماریها

دستگاه گوارش را می‌توان پرکارترین دستگاه بدن نامید و همانطور که استراحت برای اعضای مختلف بدن لازم و ضروری است،‌ برای دستگاه گوارش نیز امری حیاتی و واجب است و چه بهتر این استراحت از طریق پیروی از یک برنامه ثابت غذایی و در طول یک ماه باشد تا به فواید غیر قابل انکار آن دست یابیم .

اگر آداب روزه همان‌طور که دین اسلام تعیین کرده، به جا آورده شود،‌ می‌تواند بهترین روش درمانی با گرسنگی باشد. روشی که اروپائیان در این اواخر به اهمیت آن پی برده‌اند.

در همین رابطه یک پزشک اتریشی به نام «بارسیلوس» می‌گوید: “ممکن است فایده گرسنگی در معالجه، برتر از کاربرد دارو باشد.”

پزشک دیگری به نام دکتر «هلبا(Helba)»  بیماران خود را چند روز از غذا خوردن منع می‌کرد و سپس برای آنها غذاهای سبک تجویز می‌نمود.

علت کارآیی روزه در معالجه را می‌توان به دلیل روی آوردن بدن به مصرف مواد غذایی ذخیره شده در خود دانست. در صورت کاهش ورود مواد غذایی از خارج به بدن،‌رژیم غذایی شدیدی در بدن حکم‌فرما خواهد شد. سپس بدن برای زنده‌ماندن خودخوری را آغاز خواهد کرد و این کار را به ترتیب با مصرف ذخایر قندی ،‌چربی‌ها، بافت‌های پروتئینی از کار افتاده و شروع خواهد کرد.

ملاحظه می‌کنیم که درمان با روزه، بر از بین بردن بافت‌ های مریض و از کار افتاده تکیه دارد که بعد از روزه مجددا ترمیم خواهد شد. شاید به همین دلیل باشد که عده‌ای و از جمله دکتر «باشوتین» معتقد باشند که روزه می‌تواند جوانی را به انسان بازگرداند.

برای اینکه از روزه بهره کامل بگیریم، لازم است آداب آن را به طور صحیح بجا آوریم از جمله تأخیر در خوردن افطار و تعجیل در خوردن سحری و عدم اسراف در خوردن غذا هم از نظر کمیت و هم از لحاظ کیفیت.

فواید روزه از دیدگاه علم تغذیه

تجزیه چربی ها با روزه گرفتن

به تدریج با گذشت چند روز از روزه داری کمبود مواد غذایی در بدن تشدید می شود و بدن برای جبران این کمبود و تامین انرژی مورد نیاز از منابع درونی خود استفاده می کند که به این حالت اتولیز یا خود گوارشی می گویند.

اتولیز باعث تجزیه چربی های ذخیره شده در بدن و تولید انرژی می شود. با کاهش تعداد وعده های غذایی در ماه رمضان و به دنبال آن کاهش انرژی در بدن، چربی ها به عنوان اولین منابع تامین انرژی مورد استفاده قرار گرفته و چربی های اضافی تجمع یافته در بدن که از مهم ترین عوامل اضافه وزن هستند، به تدریج از بین می روند و شخص سلامت خویش را باز می یابد.

سم زادیی بدن با روزه داری

سم زدایی یکی از بهترین فواید روزه داری است. سم زدایی یا دفع سموم از بدن به طور طبیعی از طریق روده ها، کبد، کلیه ها، ریه، برخی از غدد و پوست انجام می شود اما این فرایند با روزه داری تسریع می شود چرا که در زمان روزه داری به جهت کاهش چشمگیر ورود مواد غذایی به بدن، بدن برای تأمین انرژی از ذخایر چربی استفاده می کند (به عقیده پزشکان چربی ها از مهم ترین منابع تولید کننده سموم هستند) که این امر باعث دفع سموم بدن می شود.

ترمیم بافت ها و سلول های بدن از طریق روزه گرفتن

فرایند ترمیم بافت های بدن، التیام التهاب بافت ها و سلول ها و دقیقاً همزمان با آغاز روزه داری شروع می شود چرا که در طی روزه داری انرژی بدن به جای آن که صرف گوارش مواد غذایی شود، صرف ترمیم بافت ها، التیام زخم ها، بازسازی سلول ها و افزایش توان سیستم ایمنی بدن می شود.

فرایند ترمیم بافت ها به جهت جست وجوی بدن برای یافتن منابع انرژی در بافت های مختلف در طول روزه داری تسریع شده و به اصطلاح بدن «نوسازی و بازسازی» می شود.

از سوی دیگر از رشد بی رویه سلول هایی که منجر به ایجاد تومور و بیماری هایی چون سرطان می شوند، جلوگیری به عمل می آید چرا که بافت ها علاوه بر قرار گرفتن در حالت ترمیم، استراحت نیز می کنند.

کنترل و کاهش دمای سلول های بدن با روزه داری

کاهش و کنترل دمای سلول های بدن به ویژه هسته سلول به دلیل کاهش متابولیسم (سوخت و ساز) و یا به عبارتی کند شدن متابولیسم بدن در طی روزه داری اتفاق می افتد که در طی این تحول قند خون کاهش می یابد. اما کبد برای جبران این کمبود از منابع گلیکوژن ذخیره شده در بدن استفاده می کند که خود عاملی جهت جلوگیری از تجمع هیدرات کربن در بدن و تبدیل آن به چربی است و باعث کاهش دمای سلول ها و استراحت آنها می شود.

تنظیم ترشح هورمون ها با روزه گرفتن

یکی دیگر از فواید روزه گرفتن در ماه مبارک رمضان، تنظیم ترشح و تولید هورمون های بدن به علت قرار گرفتن بدن در حالت استراحت و عملکرد بهتر سلول های بدن است. بسیاری از اختلالات هورمونی با رژیم غذایی مناسب و کاهش وزن تنظیم می شود که این دو نکته در حین روزه داری به خوبی رعایت می گردد.

نظر پزشکان بزرگ جهان در رابطه با فواید روزه گرفتن

دکتر کارلو :

روزه ای که اسلام واجب کرده، بزرگترین ضامن سلامتی بدن است.

دکتر کارل (فیزیولوژیست بزرگ فرانسوی) می گوید:

لزوم روزه داری در تمام ادیان تأکید شده است. در روزه ابتدا گرسنگی و گاهی نوعی تحریک عصبی و بعد ضعف احساس می شود، ولی در عین حال کیفیات پوشیده ای که اهمیت زیادی دارند، به فعالیت می افتند و بالاخره تمام اعضا مواد خاص خود را برای نگهداری و تعادل محیط داخلی و قلب قربانی می کنند.

دکتر تومانیاس:

فایده بزرگ کم خوردن و پرهیز نمودن از غداها در یک مدت کوتاه، آن است که چون معده در طول مدت یازده ماه مرتب پر از غذا بوده و در مدت یک ماه روزه داری، مواد غذایی خود را دفع می کند و همین طور کبد، که برای حل و هضم غذا مجبور است دائماً صفرای خود را مصرف کند. در مدت سی روز ترشحات صفراوی را صرف حل کردن باقیمانده غذای جمع آوری شده خواهد کرد.

دستگاه هاضمه در نتیجه کم خوردن غذا اندکی فراغت حاصل نموده و رفع خستگی می نماید. روزه یعنی کم خوردن و کم آشامیدن در مدت معینی از سال و این بهترین راه معالجه و حفظ تندرستی است که طب قدیم و جدید را از این حیث متوجه خود ساخته، مخصوصاً امراضی را که به آلات هاضمه به خصوص کلیه و کبد عارض می شود و توسط دارو نمی توان آنها را علاج کرد، روزه بخوبی معالجه می نماید.

چنانچه بهترین داروها برای برطرف کردن سوء هاضمه روزه گرفتن است، مرض مخصوص کبد نیز که موجب یرقان می گردد، بهترین طریقه معالجه اش همانا روزه گرفتن است، چه آنکه ایجاد این مرض اغلب اوقات بواسطه خستگی کبد است، که در مواقع زیادی عمل و فعالیت نمی تواند صفرا را از خون بگیرد.

سخن پایانی

روزه گرفتن به خودی خود برای شما بد یا خوب نیست. بستگی به این دارد که شما چگونه انجامش دهید. اگر می خواهید از روزه داری به عنوان یک رژیم سفت و سخت برای کاهش سریع وزن و مجازات خود برای پرخوری های قبلی استفاده کنید، بدن بر علیه تلاشتان عمل خواهد کرد.

از سوی دیگر، اگر از روزه به عنوان ابزاری برای تمیز کردن فکر، بدن، و روح استفاده می کنید، راهنمایتان می شود. دلیلش هم این است که برنامه غذایی بیش از آن چیزی است که فقط می خورید.

منابع : yjc.ir ، irna.ir