نورپردازی در صحنه

بحث نورپردازی در صحنه به این دلیل مهم است که نورهای با رنگ و درخشندگی گوناگون می توانند احساسات ما را برانگیزند. معمولا نور درخشان در ما نشاط به وجود می آورد و نور ضعیف بیشتر موجب ترس و نگرانی است. بنابراین حساب فرضی مدیر نور در تئاتر این است:‌ نور درخشان برای نمایش های کمدی و نور ملایم برای درام های جدی است.

حالت غم انگیز را می توان با نور کم یا یکدست بدون آنکه نور دیگری در کنار آن باشد منتقل کرد یا حتی به وجود آورد. چه چیزی می تواند غم انگیزتر از آسمان گرفته خاکستری رنگ باشد؟ خواه این آسمان واقعی باشد یا در تئاتر بازسازی شود؟ از سوی دیگر، اگر در این صحنه دل گرفته تغییری جزئی بدهید، به صورت رومانتیک در می آید؛ مثل آسمان خاکستری گرفته که به شب مهتابی تبدیل می شود.

در فروشگاه هایی که چراغ ها رنگ هیجان آوری دارند، معمولا فروش بیشتر از فروشگاه هایی است که از چراغ های ملایم استفاده می کنند. در تئاتر، تصمیم گیری در مورد رنگ تحت الشعاع احساساتی است که رنگ های گوناگون در تماشاگر بر می انگیزند. نور بنفش غم انگیزترینِ رنگ هاست، زیرا بنفش واقعی بی احساس ترین رنگ مرئی است. ارغوانی، که مخلوطی از آبی و سرخ است، از شدت کمتری برخوردار است.

نور آبی سبب می شود تا پوست، رنگ مرده ای به نظر آید. گرچه نور سبز کمترین اثر مطلوب را در رنگ پرده دارد (به استثنای رنگ های خرمایی موی سر یا چشم های سبز زمردین). نور زرد به نظر درخشان و شادی بخش می آید، چون نور زرد یا کهربایی در اختلاط با رنگ مکمل خود، آبی، تولید نور سفید می کند؛ این دو رنگ غالبا در جلو و دو طرف صحنه به کار می روند.

بنا به گفته «پالمر»، سوای اختلاط رنگ ها، به منظور ایجاد حالت روحی ویژه، طراح نور صحنه باید کنترل هشت «خاصیت مشخصه نور» را در دست داشته باشد. این خاصیت ها عبارتند از:

۱- شدت مقدار نوری که واقعا از صحنه به چشمان تماشاگر باز می تابد: این مقدار نور را اساسا رقم، نوع و وات لامپ های مصرفی کنترل می کند و نیز قویا تحت تأثیر منظره صحنه، لباس و گریم بازیگران قرار دارد.

۲- رنگ ظاهر و درخشندگی اشیای روی صحنه: این به رنگ چراغ های مصرفی بستگی دارد که به سهم خود، ترکیبی از رنگ خود چراغ ها و رنگ فیلترهایی است که با این چراغ ها به کار می روند، یا تغییر مختصری است که در رنگ چراغ ها موقع کم نور کردن آنها داده می شود.

۳- جهت: نور از چه سمتی می آید؟ ممکن است نور خورشید بعد از ظهر باشد که از راه پنجره خوش منظره ای به درون می تابد، یا پرتو شدید نوری باشد که نمایشگر خشم الهی است و شامل حال بازیگری منزوی می شود.

۴- فرم: نور خالق شکل های گوناگون است و سایه ها می توانند تغییری در اشکال و تصاویر به وجود آورند. فوران نور را می توان طوری ترتیب داد که پیوسته کوچک تر و کم نورتر شود.

۵- پخش: نور می تواند پرتوی شدید یا مجموعه ای از رنگ های ملایم باشد، که این به جلوه مورد دلخواه بستگی دارد. پخش نور از نورافکن گرفته تا ردیف چراغ هایی که از طریق فیلترها می گذرند، بر ادراک تماشاگر از نظر رنگ، فرم و ترکیب اشیای روی صحنه اثر می گذارد.

۶- بسامد: نور صحنه را می توان رفته رفته کم یا زیاد کرد تا اثر دراماتیک یا گذشت زمان، بزرگ تر جلوه داده شود یا می توان در آن تغییری ناگهانی به وجود آورد. مانند خاموشی که معمولا در آخر نمایش های کودی دیده می شود. نورهای چرخ زننده و چشمک زن در یک کنسرت راک قادر به تهییج احساسات شدیدی در تماشاگران هستند.

۷- حرکت: نور افکن ممکن است بازیگر را در طول صحنه تعقیب کند، یا حرکت را می توان با روشن کردن یک سری چراغ های پشت سر هم شبیه سازی کرد. حرکت نیز مانند بسامد، بازی کردن با نور در طول زمان است.

۸- نورانیت: از همه خصوصیت های نور این یکی اصلی ترین است. درخشانی یا نورانیت به اثر متقابل درخشندگی، شدت، رنگ و متغیرهای دیگر اطلاق می شود. بنا به گفته «پالمر»، زنده جلوه کردن تصویر لیزر، کیفیت درخشان رنگ مهتابی، بی روح بودن نور قوس زغالی و تابش نور سیمابی، همه نمونه های شناخته شده ای از این خصوصیت هستند که حاصل نوع ماده درخشنده یا رنگ فیلتر است.

در انتها پیشنهاد میشود برای مطالعه مقاله ای دیگر با موضوع نور، به مانند مقاله «نورپردازی در صحنه»، بر روی عبارت پراکندگی نور کلیک فرمایید.