آلودگی خاک

آلودگی خاک  Soil Pollution

هرگونه تغییر در ویژگی های اجزاء خاک به طوریکه استفاده از آن ناممکن گردد،‌ آلودگی خاک نامیده می شود. اخیراً خارج کردن ضایعات به طریق ایمنی از محیط زیست انسان برای ادامه تمدن به عنوان ضرورت شناخته شده است. برای حداقل رساندن آلودگی، ضایعات باید سریعاً به چرخه طبیعی خود برگردانده شوند. خاک یک واسطه برگشت مجدد این ضایعات محسوب می گردد. قابلیت خاک برای جذب سطحی،‌ تبادل، اکسید کنندگی و رسوب دادن مواد, به همان اندازه که برای دفع مواد آلوده با ارزش است، برای تغذیه گیاهان نیز اهمیت دارد.

آلودگی شیمیایی از یک نظر به معنی انحراف عناصر شیمیایی از چرخه های طبیعی خود است. کربن نیتروژن و فسفات هایی که از زباله ها شهرها به آب های روان منتقل می شوند در حقیقت از چرخه خاک و گیاه خارج شده اند. هنگامی که از هوا و آب به عنوان محل تخلیه فاضلاب ها استفاده شود، آلودگی ایجاد می گردد. زیرا هوا و آب می توانند به آهستگی اجزای زباله را به چرخه های طبیعی خود باز گردانند. از سوی دیگر ذرات خاک با وسعت سطوح و فعالیت های کاتالیزوری خود همراه با آب و اکسیژن موجود می توانند آلوده کننده ها را بی اثر کنند. خاکها زباله و پس مانده را سریعاً تجزیه می کنند و اجزای آنها را به چرخه های طبیعی خود باز می گردانند و در نتیجه اختلال و به هم خوردگی محیطی حاصل از فعالیت انسان را به حداقل کاهش می دهند.

مصرف آب، چوب، فلزات و سوخت توسط انسان نیز انحراف از چرخه های طبیعی است.

بررسی عمومی

خاک لایه بسیار نازکی از کره زمین را تشکیل می دهد. وجود و تغذیه موجودات زنده به آن وابسته است. خاک از مواد متنوعی نظیر مواد معدنی جامد، مواد آلی و آب و هوا میکروارگانیسم تشکیل شده است. در قسمت معدنی آن فرسایش ها و سایر تغییرات فیزیکی دوران مختلف زمین شناسی،‌ صخره ها را به خاک تبدیل نموده است قسمت آلی موجود در خاک از بازمانده های گیاهی و حیوانی در پی عمل تخریب،‌ حتی شامل باکتری ها و قارچ ها و موجوداتی نظیر کرم خاکی می شود. یک خاک نمونه که تولید محصول بنماید حدوداً حاوی ۵% مواد آلی و ۹۵% مواد معدنی است.

شیمی خاک به طور عمومی

خاک مخلوطی از جامدات معدنی و آلی، هوا، آب و میکروارگانیسم ها است. واکنش های مواد جامد بر کیفیت هوا و آب اثر می گذارند و میکروارگانیسم ها تعدادی از واکنش های خاک را تسریع می کنند. شیمی خاک هرچند تمام این واکنش ها را در بر می گیرد. اما تأکید آن بیشتر برمحلول خاک، یعنی غشای نازک محلول در اطراف ذرات خاک است.

شیمی خاک با شیمی کلوئید، یعنی با شیمی سطح ذرات جامد، ژئو شیمی، حاصلخیزی خاک، کانی شناسی خاک و میکروبیولوژی خاک یا بیوشیمی ارتباط نزدیک دارد.

شیمی خاک با مشتمل بر دو شاخه: شاخه آلی با بیوشیمیایی ( مشترک با میکروبیولوژی) و شاخه غیر آلی یا معدنی است. یکی از اهداف مهم در پژوهش های شیمی خاک کمک به شناخت بهتر حاصلخیزی خاک است. منبع اولیه تغذیه انسان از گیاهان، که مواد غذایی خود را از خاک ها دریافت می دارند. دومین منبع تغذیه اقیانوس، که به عبارتی موجودات دریایی که در نهایت غذای خود را از واکنش بین رسوبات و آب به دست می آورند. منبع سوم‌، تغذیه از غذاهای مصنوعی است. از سه منبع فوق، گیاهان زراعی ارزنترین وسیله تبدیل انرژی خورشیدی به مواد تأمین کننده زندگی انسان به شمار می آیند.